Εδώ και αρκετό καιρό η συνθέτις Θέσια Παναγιώτου έχει εκπομπή στην κρατική ΕΡΑ με θέμα, τι άλλο; το ρεμπέτικο... Ο τίτλος είναι "Ονείρου Ελλάς" όπως ακριβώς δηλαδή το μουσικο-θεατρικό έργο του Κώστα Φέρρη που κατά καιρούς έχει παρουσιάσει με διάφορους συντελεστές.
Δεν ξέρω τις μουσικές σπουδές της, ούτε τόσο το συνθετικό της έργο. Κυρίως τη γνωρίσαμε λόγω της σχέσης της με τον Κώστα Φέρρη, ο οποίος μετά την ταινία του "Ρεμπέτικο"απο το 1983 στράφηκε κυριολεκτικά στην ενασχόληση του με το ρεμπέτικο, κάνοντας ένα πέρασμα απο την εκπομπή καλλιτεχνικό καφενείο με το Μ.Πλέσσα και το Β.Τζιβιλίκα.
Τελευταία και οι δύο ασχολήθηκαν επαγγελματικά με την εκπομπή της ΕΤ3 .... που κράτησε πάνω απο 2 χρόνια και η οποία φάντασε σαν ένα αρκετά ταρατατζούμ ρεμπέτικο- μιούζικαλ και δέχθηκε πολλά αρνητικά σχόλια απο τους σκληροπυρηνικούς του ρεμπέτικου.
Η εκπομπή της Παναγιώτου δεν είναι κακή, απλά θυμίζει εκπομπές της κρατικής ραδιοφωνίας της δεκαετίας 1970 και αρχές ΄80 όπου οι ψαγμένοι και καλά δημοσιογράφοι και παραγωγοί προσπαθούσαν να μας "μάθουν" το ρεμπέτικο.
Τα κείμενα της βασίζονται προφανώς στις πάμπολες εκδόσεις που έχουν κάνει με τον Κ.Φέρρη και οι οποίες με τη σειρά τους βασίζονται σε σκόρπιες πληροφορίες απο εδώ κι εκεί, απο βιβλία και απο προφορικές πληροφορίες, που ποτέ δεν αναφέρονται οι πηγες τους...
Σήμερα ακούσαμε αρκετές ανακρίβειες, όπως ότι οι δισκογραφικές εταιρείες ιδρύθηκαν στην Αθήνα το 1930 !!!
Επίσης ότι ο Δελιάς παρακινήθηκε απο το Μάρκο να αφήσει την κιθάρα και να πιάσει το μπουζούκι* και το χαρακτηρισμό "διορατικός και αλλοπαρμένος".
Όσο αφορά τις εταιρείες πριν το 1922 η δισκογραφική δραστηριότητα στην Αθήνα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Εμφανίζονται κάποιες ηχογραφήσεις στην Αθήνα, στην πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα ενώ την ίδια ώρα οι ηχογραφήσεις στην Πόλη και στη Σμύρνη ήταν εκατοντάδες ! Στη δεύτερη δεκαετία (1910-1920) παρατηρείται μεγάλη δισκογραφική δραστηριότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφου η Ελλάδα ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Σταδιακά μέσα στη δεκαετία του 1920 άρχισαν να ανοίγουν γραφεία δισκογραφικές εταιρείες στην Αθήνα αφού 1,5 περίπου εκατομύριο Μικρασιάτες πρόσφυγες ήρθαν στην Ελλάδα και απο αυτούς κάπου 700 χιλιάδες ήρθαν να μείνουν στην Αττική και αυξανόμενης της βιομηχανικής "άνοιξης" ήρθαν στη συνέχεια απο άλλα μέρη της Ελλαδας. Το θέμα των δισκογραφικών έχει αναπτύξει πληρέστερα ο Διονύσης Μανιάτης στο βιβλίο "Φωνογραφητζήδες" και από αυτά που θυμάμαι -πριν ανατρέξω σε αυτό- είναι ότι γύρω στο 1924 οι πρώτες εταιρείες άνοιξαν γραφεία και αν θυμάμαι καλά απο τις πρώτες ήταν η Columbia και η Γαλλική Pathe (Πατέ).
Τα επόμενα χρόνια και βλέποντας φυσικά ότι υπάρχει ζήτηση και κερδοφορία, άνοιξαν κι άλλες, η Odeon, Parlophon, His Master's Voice κλπ και απορώ πώς καλοπληρωμένοι ραδιοφωνικοί & τηλεοπτικοί παραγωγοί, ερευνητές κλπ όπως οι παραπάνω, δεν έχουν ερευνήσει και δεν έχουν έστω και σε μία σελίδα τις εταιρείες με τα στοιχεία τους, που αν μη τι άλλο αν ανέτρεχαν στις ίδιες τις εταιρείες θα σκίζονταν να τους εξυπηρετήσουν!!
Μέχρι το 1930 οι λιγοστές εταιρείες αυτές στην Αθήνα, ηχογραφούσαν σε νοικιασμένους χώρους, σε κεντρικά ξενοδοχεία των Αθηνών, τις ορχήστρες, τραγουδιστές κλπ και στη συνέχεια οι μήτρες "έφευγαν" στη Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ όπου γινόταν η "κοπή" των δίσκων. Κατόπιν τα πακέτα με τους δίσκους γραμμοφώνου έρχονταν γιά διανομή και πώληση στην Ελλάδα. Ο Μίνως Μάτσας την περίοδο αυτή ήταν λογιστής στην εταιρεία "Οντεόν" που αντιπροσώπευε ο επίσης εβ/κης καταγωγής Μπενβενίστε. Στην πορεία κατάφερε να περάσει στα χέρια του, αν θυμάμαι καλά γύρω στο 1933.
Το 1930 η Columbia έκανε την κίνηση να ιδρύσει εργοστάσιο κοπής δίσκων, το πολύ γνωστό εργοστάσιο στον Περισσό. Αυτό προφανώς προήλθε απο την τεράστια ζήτηση και εμπορική κίνηση της δισκογραφίας στην Ελλάδα των 7 εκατομυρίων πληθυσμού, μετά απο 10 χρόνια πόλεμου (1912-1922) και σε μιά περίοδο δημιουργίας και αναγέννησης παρ'όλα τα προβλήματα της φτωχολογιάς και της ανέχειας. Η 4ετία 1928-1932 έχει καταγραφεί σαν μία πολυ δημιουργική περίοδος γιά τη χώρα, περίοδος ανάπτυξης και ευημερίας, η οποία ναι μεν δεν επηρρεάστηκε απο το αμερικάνικο crash (τότε ονομάστηκε "κράχ" και όχι κράς για να θυμίζει ίσως και το "αχ"), αλλά κατέληξε στη χρεωκοπία του 1932 και στα πολιτικά προβλήματα της ακυβερνησίας έως το 1936, όπου ήρθε ο πρώην ένδοξος στρατηλάτης Μεταξάς να επιβάλει δικτατορία, κάτι που στην Ευρώπη ήταν πλέον υστερία, χωρίς να ξέρει κανείς βέβαια που θα καταλήξει, κάτι που παρουσιάζονταν και στο αντίπαλο δέος, την ΕΣΣΔ, που δε φαινόταν να υπολείπεται σε αυταρχισμό και ολοκληρωτισμό.
Οι εταιρείες Columbia και His master's voice αντιπροσωπεύονταν απο τους αδερφούς Λαμπρόπουλους και οι Odeon με την Parlophon απο τους Μάτσα και Μπενβενίστε. Απο τις πληροφορίες που αντλούμε από το Διονύση Μανιάτη, τα στούντιο στον Περισσό φτιάχτηκαν το 1935 και από το χρονικό σημείο αυτό και έπειτα οι μουσικοί ηχογραφούσαν στα στούντιο της Κολούμπια που ήταν στις ίδιες εγκαταστάσεις με τη φάμπρικά της παραγωγής, αλλά σε άλλο κτίριο. Ο Μάθεσης θυμάται που πήγαν με το Μάρκο σε ένα κεντρικό ξενοδοχείο και "έγραψε" ο Μάρκος το "Δερβίση" και το "Χαρμάνη" τις Απόκριες του 1933, ακριβώς 80 χρόνια απο σήμερα !
Ο Αντώνης Παπαμαρκάκης ή Τσεσμές, χανιώτης σαντουριέρης, γεννηθείς του 1917, έχει πει πρόσφατα σε συνέντευξη του ότι ανέβηκαν με το λυράρη Κουφιανό στην Αθήνα το 1934 γιά να "γράψουν" στην Κολούμπια στον Περισσό. Ο κυρ Αντώνης είναι κατηγορηματικός ότι ήταν το 1934. Αρα αν θεωρήσουμε περισσότερη πιστευτή αυτή τη μαρτυρία, από τα γραφόμενα του Μανιάτη, μπορούμε να πούμε ότι από το 1934 γίνονταν ηχογραφήσεις στον Περισσό.Τα στούντιο συνέχισαν ανελιπώς να χρησιμοποιούνται μέχρι το 1995 περίπου. Υπάρχει κάποιο άρθρο γιά το "τέλος" της Κολούμπια, αν δεν απατώμαι σε κάποιο τεύχος του "Μετρονόμου".
Μία άλλη παράμετρος είναι το θέμα που ανακινήθηκε πρόσφατα σε ρεμπέτικο φόρουμ, όπου ο αμερικάνικη Orthophonic (που σε κάποια φάση συγχωνεύτηκε με τη Victor), έρχονταν συχνά πυκνά απο το 1925 έως το 1935 περίπου στην Αθήνα γιά να ηχογραφήσει έλληνες καλλιτέχνες και να κυκλοφορήσει τους δίσκους αποκλειστικά στην Αμερική. Μέσα σε αυτές τις ηχογραφήσεις ήταν κι αυτές του μυστηριώδη Κωστή, με τραγούδια απίστευτης ευρηματικότητας και καλλιτεχνικής αξίας που παίζονται ακόμα στα ελληνικά πάλκα !!
Συμπερασματικά το θέμα των δισκογραφικών είναι πολύπλευρο και σχετίζεται απόλυτα με τις ειδικές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της εποχής και όχι με τα "ονειρικά" σενάρια ευφάνταστων ρεμπετολόγων...
Γιά το Δελιά έχουμε μάθει από μαρτυρίες και κείμενα των : Κηρομύτη, Γενίτσαρη, Μ.Βαμβακάρη, Στ.Περπινιάδη, Γ.Αγορόπουλου, Σχορέλη, Χατζηδουλή, και Π.Κουνάδη. Και άλλοι όμως έχουν εκφραστεί γιά το λιγοστό βίο του Ανέστου μεταγενέστερα, όπως η Νταίζη Σταυροπούλου, απόγονοι του Στράτου Παγιουμτζή κ.α. και έτσι έχει διαμορφωθεί μιά εικόνα γιά τον χαρακτήρα του και τη ζωή του.
Απο που προκύπτει ότι ήταν "διορατικός" και "αλλοπαρμένος" δεν το καταλάβαμε...
Θα το αποδίδαμε και αυτό στην καλπάζουσα κινηματογραφική φαντασία του σκηνοθέτη Κ.Φέρρη, στην αναζήτηση ηρώων του στόρυ μιάς γκα-γκαν παραγωγής. Αν ανατρέξουμε στους βίους των περισσοτέρων προσφύγων, ανθρώπων της φτωχολογιάς και όχι μόνο, θα βρούμε απίστευτες ιστορίες και περιστατικά που θα έφτιαχναν ισάριθμες ταινίες ή τηλεοπτικές παραγωγές. Ήδη είναι χιλιοειπωμένο ότι η ιστορία του Δελιά "πουλάει" και ο κάθε ένας που πρωτο-προσεγγίζει το ρεμπέτικο στέκεται στην ιστορία αυτή ενώ μπορεί στα 50 μέτρα από το σπίτι του να υπάρχει ένας πρεζάκιας και να αδιαφορεί για αυτον και την ιστορία του... Δε θέλουμε με αυτό ασφαλώς να μειώσουμε τα όσα πέρασε ο Δελιάς, αλλά η κατάχρηση πιά αυτής της ιστορίας και η ταυτοποίηση του ρεμπέτη με τα παθήματα αυτά ενώ εμείς είμαστε οι αμέμπτου ηθικής τάχα μου, που τα βλέπουμε τόσο μακρυά όλα αυτά, είναι κάτι που ενοχλεί αφάνταστα !!
Ο Δελιάς ήταν γόνος μάς μουσικής οικογένειας, ο πατέρας του ο Δέλιος ήταν ενεργός μουσικός την εποχή εκείνη. Λογικά ακολούθησε και αυτός την ίδια πορεία αφού από μικρός φάνηκε πως έχει ταλέντο στη μουσική. Το ίδιο του το περιβάλλον τον ώθησε να γίνει μουσικός, δεν είχε κάποια ιδιαίτερη διορατικότητα. Η συνθετική φλέβα του Ανέστου ήταν μεγάλη και αυτό φάνηκε με τα τραγούδια που έγραψε και έγιναν τότε πολύ γνωστά αλλά και στην πορεία αφού τα τραγούδια του τραγουδιούνται ακόμα !!
Θα έλεγε κανείς "διορατικό" τον Τσιτσάνη που όντας ένα ορφανό από πατέρα, φτωχό βλαχάκι απο τα Τρίκαλα, θέλησε να διεκδικήσει τη θέση του στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι της χώρας, δια-βλέποντας την αξία του !!
Θα έλεγε κανείς διορατικό το Μάρκο που στα 20 αποφασίζει να μάθει μπουζούκι και απο τους τεκέδες, τα κουτούκια και τα καταγώγια να φέρει το ξεχασμένο και κυνηγημένο όργανο στη θέση που τελικά πήρε.
Αλλοπαρμένος ο Δελιάς;; Από που προκύπτει πάλι αυτό;; Ηταν επιρρεπής στις καταχρήσεις όπως φάνηκε και όπως συνέβη με πάρα πολλούς καλλιτέχνες και μη. Ηταν ίσως και παραπάνω όσο έπρεπε δεμένος συναισθηματικά στην αγκαλιά μιάς γυναίκας που αποδείχτηκε μοιραία. Παρ'όλα αυτά κατάφερε να αφήσει έργο τα λίγα χρόνια αυτά της καρριέρας του και να γίνει ξακουστό το όνομα του. Ισως δεν ήταν τόσο "πονηρός" όσο έπρεπε ώστε να μην τους "κλέψουν" κάποια τραγούδια όπως λέγεται. Ίσως οι κακουχίες και η καταθλιπτική κατάσταση της κατοχής επέτεινε την κατάσταση του ώστε να μην μπορέσει να ξεφύγει από τη θανάσιμη μοίρα του εθισμού στο γερμανικής έμπνευσης και προέλευσης χημικό ναρκωτικό. Όχι όμως αλλοπαρμένος ούτε ονειροπαρμένος... Ίσως αθεράπευτα ρομαντικός και αισθηματίας, αλλά αυτες οι εκφράσεις ίσως δεν πουλάνε...
Ας είμαστε προσεκτικοί τι λέμε στα ραδιοφώνα και τις τηλεοράσεις, ειδικά όταν μπερδευόμαστε με εργολαβικές συμβάσεις έργου από τα κρατικά έσοδα...
Γιά το θέμα της κιθάρας θα αναγκαστώ να ξαναδιαβάσω το Μάρκο μην τυχόν και το αναφέρει κάπου... αν και δεν το νομίζω... Κιθάρα πάντως στην κομπανία της "Τετράδας" έπαιζαν πειραιώτες μουσικοί, αν θυμάμαι καλά γιά ένα φεγγάρι ο Γιάννη Αγορόπουλος ενώ και ο μπάρμπα Λορέντζος -μεγάλος συνθέτης του ρεμπέτικου- έπαιξε αρχικά μαζί τους αφου ήδη έπαιζε εκεί στου Σαραντόπουλου.
* ΠΡΟΣΘΗΚΗ-ΔΙΟΡΘΩΣΗ-ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ
Από την αυτοβιογραφία του Μάρκου (η συγκεκριμένη έκδοση 1978,σελ.150), διαβάζουμε : [..] Ο Δελιάς ήταν ένα παιδάκι και καθόταν εκεί στο Καστράκι, εκεί που καθόταν οι πρόσφυγες. [...] Επηγαίναμε κι αυτός λοιπόν ετραβιότανε με τους τεκέδες, κι έπαιζε κατ'αρχήν κιθάρα. Ο δε πατέρας του ήταν μουσικός από τη Σμύρνη, η Μαύρη Γάτα με τ'όνομα... Πάντως ο Ανέστος από μικρό παιδί έπαιζε κιθάρα κι όταν τον εγνώρισα εγώ τον έβαλα εγώ μπροστά να μάθει μπουζούκι και όπως έμαθε. Εγώ τον έβαλα. Εγώ του λέω. Θα το παρατήσεις αυτό και θα μάθεις μπουζούκι. Κι αυτός λίγο διάστημα εκάθησε μαζί μας [...]
Η συνεντεύξεις του Μάρκου το καλοκαίρι του 1967 στην Κική Καλαμαρά και το Σεπτέμβρη του 1969 στην Αγγελική Βέλλου-Κάϊλ, είναι πολύ αξιόπιστες αναφορές, που τις δεχόμαστε και προφανώς σε αυτές θα έκανε αναφορά η ραδιοφωνική παραγωγός. Πλην όμως πρέπει να λάβουμε υπ'όψιν και άλλες αναφορές σύγχρονων του Δελιά. Προς το παρόν δεν έχω μαζί μου την αυτοβιογραφία του Μιχάλη Γενίτσαρη και το βιβλίο του Λ.Παπαδόπουλου "Να συλληφθεί το ντουμάνι" όπου υπάρχουν συνεντεύξεις του Μπαγιαντέρα και του Κηρομύτη. Από τη βιογραφία του Ανέστου που περιέχεται στο κεφάλαιο "Στελλάκης Περπινιάδης" απο το βιβλίο "Ρεμπέτικη Ιστορία-τόμος 1" του Κώστα Χατζηδουλή (Αθήνα, εκδ.Νεφέλη), διαβάζουμε: [...] Ο Ανέστος από πολύ μικρός άρχισε να παίζει κιθάρα, κάτω από τα έμπειρα μάτια του παππού του και του πατέρα του. Αργότερα, γύρω στα 1930, άρπαξε το μπουζούκι και δεν άργησε να γίνει δεξιοτέχνης [...]
Αν όντως ο Μάρκος τον καθοδήγησε πιστεύω είναι κάτι που ο Χατζηδουλής θα το ήξερε και θα το ανέφερε!
Όμως ο Μάρκος είχε μία μετά θάνατον -ούτως ειπείν- εμπλοκή με το Δελιά, όσον αφορά το τραγούδι "Πού'σαι καυμένε Κάβουρα", όπου πολλοί αναφέρουν με παρησσία πως είναι του Δελιά ενώ κυκλοφόρησε στο όνομα του Μάρκου με τον Μπιθικώτση.
Πρέπει επίσης να ελεγχτεί κατά πόσο ο Μάρκος ήταν ακριβολόγος, αφού στην αυτοβιογραφία του μιλώντας γιά τον Μπάτη, λέει: [...]Ο Γιώργος Μπάτης, Θεός σχωρέστον, έχει πεθάνει τώρα, έχει πέντε εξι χρόνια [...] ενώ ο Μπάτης πέθανε το Μάρτη του 1967.
Μία ακόμα ανακρίβεια του Μάρκου σε σχέση με διένεξη που είχε με το Μάθεση, την οποία πολύ αργότερα παραδέχθηκε ο Μάρκος, μας κάνει επιφυλακτικούς στο θέμα της αξιοπιστίας της πληροφορίας γιά την κιθάρα. Γενικότερα είναι κανόνας να διασταυρώνονται οι πληροφορίες, γιά να είναι αποδεκτό ένα γεγονός σαν τετελεσμένο...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου