Πρώιμα ρεμπέτικα

Το ρεμπέτικο σαν ξεχωριστό είδος μουσικής διαμορφώθηκε γύρω στο 1930. Αλλοι τοποθετούν την έναρξη του στα 1925 όταν εμφανίζονται στην Αθήνα τα πρώτα μάγκικα τραγούδια ή τραγούδια με ουσίες στους στίχους τους, κάποιοι άλλοι στο 1932 όταν έγινε η πρώτη ηχογράφηση ρεμπέτικου τραγουδιού με το Μάρκο Βαμβακάρη, άλλοι στο 1922 όταν ήρθαν οι Μικρασιάτς πρόσφυγες, άλλοι στο 1920 όταν η κυρία Κούλα και η Μαρίκα Παπαγκίκα έχουν πλέον ηχογραφήσει πολλά τραγούδια στις ΗΠΑ από αυτά που αργότερα θα υπαχθούν στα ρεμπέτικα ενώ άλλοι στο 1910 όταν παρουσιάζεται σε παραπάνω από ένα δίσκους η λέξη "ρεμπέτικο".

Το Rebet Cafe σε αυτή την πολυφωνία τοποθετείται περισσότερο στο 1930 σαν έναρξη του ρεμπέτικου, σαν αποτέλεσμα μουσικών και κοινωνικών διεργασιών που ανάγονταν στο πρόσφατο ή απώτατο παρελθόν (μάγκες, κουτσαβάκια, φυλακές, χρήση ουσιών, αμανές, μπουζούκι, ταμπουράς, καφέ-αμάν κλπ). Από το 1930 και μετά προσανατολίζεται αφενός η μουσική παραγωγή στο είδος αυτό των μάγκικων, που δεν είναι τραγούδιου του ευρύτερου λαού, αν και έχουν στοιχεία μικρασιάτικου και πολίτικου ήχου, αλλά προσετερίζονται τα μουρμούρικα των φυλακών της Αθήνας, του Ναυπλίου, του Γεντί Κουλέ, του Ιτζεδίν, του Ηρακλείου και της Πάτρας, όπου δανείζονται τη φρασεολογία και την εθιμοτυπία ενώ αφετέρου η εξάπλωση του μπουζουκιού στα στέκια του Πειραιά κυρίως και της Αθήνας αρχίζει να ταυτίζει το μπουζούκι με το μάγκικο τραγούδια και τους χορούς : ζεϊμπέκικο και χασάπικο.
  
Όμως ψήγματα ή και μεγαλύτερα "κομμάτια" του κορμού που απετέλεσε το ρεμπέτικο βρίσκουμε ψάχνοντας πιό πίσω, όπως τα ζεϊμπέκικα που ακούγονται σε ηχογραφήσεις πριν το '30 -μέχρι και το 1900 έχει βρεθεί τέτοια ηχογράφηση-, τα χασάπικα επίσης, στίχους που απαντώνται μέχρι και το 1860 σε βιβλία έφημερίδες και άλλες αναφορές, εικόνες με μοναχικούς παίκτες ταμπουρά ή μπουζουκιού, που σχεδόν κατα κανόνα παίζαν μόνοι όχι σε κομπανία (αυτό είναι κάτι που πρέπει να εμπεδώσουν όλοι οι ενασχολούμενοι περί το ρεμπέτικο) μέχρι και τη δεκαετία του 1820-'30, τους αμανέδες της Μικρασίας και της Πόλης και άλλα πολλά...

Ας δούμε εδώ ποιά τραγούδια πριν το 1930 έκαναν την απαρχή και σηματοδότησαν τις μετέπειτα εξελίξεις της δημιουργίας ενός πραγματικά νέου μουσικού είδους στη χώρα, μιά χώρα που στη δεκαετία του 1910-20 τριπλασιάστηκε εδαφικά ενώ την επόμενη δεκαετία δέχτηκε ως πρόσφυγες τους έλληνες από την αντίπερα όχθη μέχρι τα όρια της Αρμενίας, ένα είδος που εξέφρασε αρχικά τη λούμπεν και χαμηλή οικονομικά τάξη και σταδιακά όλο και παραπάνω τη λαϊκή τάξη που αποτελούσε το 80 % του πληθυσμού, με την "προσθήκη" της κανταδόρικης πλευράς του, με τρεις τουλάχιστον μεγάλους λαϊκούς συνθέτες, με καταγωγή από τρία διαφορετικά σημεία της επικράτειας (Πόλη, Θεσσαλία, Σμύρνη), εννοώντας τους Παπαιωάννου, Τσιτσάνη και Χατζηχρήστο και στη συνέχεια να πάρει την εξέλιξη που ξέρουμε.



Ενα παραδοσιακό χορευτικό τραγούδι από τη Μικρά Ασία, το "Ελενάκι", ηχογραφεί στα 1916 στις ΗΠΑ, η Κυριακή Αντωνοπούλου ή κυρία Κούλα, ενώ μέχρι τότε ελάχιστα τέτοια τραγούδια έχουν ηχογραφηθεί στη Σμύρνη και στην Πόλη, μεταξύ των πολλών ηχογραφήσεων που έγιναν εκεί μεταξύ 1906-1912.

 

Ενα συγκλονιστικό τραγούδι και μία συγκλονιστική ερμηνεία και εκτέλεση!! Περιεχόμενο στίχων μάγκικο, της φυλακής, χασικλίδικο, σε ρυθμό ζεϊμπέκικο. Όλα τα συστατικά γιά να θεωρηθεί ρεμπέτικο, πλήν της ορχήστρας που είναι κάπως σμυρνέϊκη, κάπως έντεχνη. Βιολί ο Ναύτης, τσίμπαλο ο Κώστας "Γκας" Παπαγκίκας, τσέλο ο Σιφνιός και καστανιέτες. Ηχογράφηση στις ΗΠΑ από μία τραγουδίστρια που από το 1910 περίπου εργάστηκε σαν επαγγελματίας τραγουδίστρια και αφομίωσε το μουσικό καμβά της εποχής άσχετα με το πότε ηχογράφησε το καθετί. Τραγούδησε εξίσου βλάχικα, κλέφτικα, αμανέδες, σμυρνέϊκα, μάγκικα, ελαφρά και ότι άλλο!!