Μουσική παράδοση της Σύρας - 2

(συνέχεια)

Απ. : Αυτό το γνωρίζεις σίγουρα...



Ερ. Ναι ! Τον είχα δει πιτσιρικάς εδώ... σε φεστιβάλ ΚΝΕ.
Μπορώ να υποθέσω ότι οι συριανοί με το να είσαστε πιο κοσμικοί κλπ την εποχή της μπελ-επόκ, απαρνηθήκατε τα παλιά παραδοσιακά. Γι'αυτό και "ξεχάστηκε" το συρτό αυτό...ή το 'βγαλε κάποιος συριανός και δεν έγινε ευρύτερα γνωστό στο νησί.

Απ. : Ναι. Αλλά οι "Συριανοί" που ήρθαν από Χίο, κλπ. Όχι οι γηγενείς!!! Όχι οι "Φράγκοι" κατά τ' άλλα... Οι "φραγκοσυριανοί" συρτά και ζεϊμπέκικα χόρευαν. Ακόμα και τώρα! Οι Ερμουπολίτες ακούνε μόνο όπερα!

Ερ.: Βρήκα ένα κείμενο από το Δήμο ή κάποιο φορέα :
[...]  Αλλά και η Μουσική ήταν από τις αγαπημένες ασχολίες των Συριανών, αφού καλλιεργείται έντονα η μουσική παιδεία μέσα από φιλαρμονικές εταιρίες και συλλόγους και αξιόλογους δασκάλους. Στα 1894 δημιουργείται μάλιστα η περίφημη μπάντα της πόλης που έδινε υπαίθριες εμφανίσεις στο κοινό της Ερμούπολης από το μόνιμο στέκι της, στο μαρμάρινο αίθριο της κεντρικής πλατείας, εκεί που δεσπόζει ακόμα και σήμερα αν και σιωπηλό.
Επίσης υπήρξε ανάπτυξη του Θέατρου Σκιών με αξιόλογους καραγκιοζοπαίχτες, η ξυλογλυπτική, οι εικαστικές τέχνες αλλά και η τέχνη της λαϊκής επιγραφής.
Σε αντίθεση, στην Άνω Σύρο και την συριανή ύπαιθρο, κυριαρχούσαν οι μουσικοί ήχοι της παράδοσης που επέζησε μέσα στους αιώνες με την συνοδεία των παραδοσιακών μουσικών οργάνων όπως η τσαμπούνα και το τουμπί. Ήχοι που ακόμα και σήμερα ακούγονται να παίζουν ξέφρενα στους ρυθμούς του συρτού και του μπάλου στα διάφορα πανηγύρια, στα χοιροσφάγια ή στο Καρναβάλι της Χώρας. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εδώ γεννήθηκε και ανδρώθηκε ένα μεγάλο μέρος της ρεμπέτικης μουσικής με την μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα. Μην ξεχνάμε ότι πριν τα 1922 το ρεμπέτικο ως λαϊκό μουσικό είδος αποτελούσε την έκφραση ενός περιθωριακού και αντιδραστικού τρόπου έκφρασης των φτωχών λαϊκών στρωμάτων του περασμένου αιώνα, στην προσπάθεια τους να εκφράσουν και να αντιμετωπίσουν τις σκληρές συνθήκες ζωής τους.
Ο λαϊκός βάρδος της Σύρου Μάρκος Βαμβακάρης, ο συνθέτης της περίφημης «Φραγκοσυριανής» είναι αυτός που με την δουλειά του μέσα από τις επιδράσεις της συριανής λαϊκής παράδοσης και των βυζαντινών και ανατολίτικων ακουσμάτων, ανέδειξε το ρεμπέτικο σε μουσικό είδος με πανελλήνια απήχηση. [...]

Απ.: Ακριβώς! Άλλο οι Ερμουπολίτες και άλλο οι Συριανοί!Οι πρώτοι πρόσφυγες ήρθαν το 1822 μετά την καταστροφή της Χίου. Το τελευταίο κύμα ήρθε το 1922!!!

Ερ.: Οπότε μιλάμε γιά πολλούς χιώτες που διαμόρφωσαν μια κατάσταση...

Απ.: Βέβαια! Αλλά μόνο στην Ερμούπολη!
Χιώτες, Κασιώτες, Ψαριανούς και ... Κρητικούς!!

Ερ.: Ίσως οι χιώτες φέραν ζειμπέκικα πχ;

Απ.: Όχι! Οι Χιώτες, επειδή ήταν έμποροι, άρα ανήκαν στην αστική τάξη, ήθελαν να έχουν Δυτικά ακούσματα και γενικότερη κουλτούρα!

Ερ.: Οπότε να βγάλουμε συμπέρασμα ότι τα ζεϊμπέκικα ήρθαν απο μικρασία και τα χασάπικα απο Πόλη; Συν τα "οργανάκια"... που λέει ο Μάρκος, οι μικρές ρομβίες.

Απ. : Σωστό συμπέρασμα κατά την άποψή μου...

Ναι. Αυτές ήρθαν από την Πόλη και όχι από τη Γαλλία!

Ερ. : Τα οργανάκια ε; Κάποτε είχα βρει ένα σάιτ ενός ολλανδού που είχε κάνει διατριβή ολόκληρη... Ήτανε εφεύρεση εκεί γύρω στα 1900, ίσως και νωρίτερα...

Είχανε μικρούς κυλίνδρους, δεν ήταν όμως φωνόγραφοι, είχαν μελωδία γραμμένη πάνω.

Απ.: Ο Albert Ketenjian ο μάστοράς που μου φτιάχνει τα ακκορντεόν (κουρδίσματα, κλπ), μου είπε ότι οι ρομβίες είχαν μεγαλύτερο κύλινδρο από τις λατέρνες και άρα χωρούσαν περισσότερα τραγούδια...

Επίσης, επισκεύασε και μια ΠΙΑΝΟΛΑ, ένα πιάνο όρθιο, του 1880, το οποίο παίζει "μόνο του" διαβάζοντας χάρτινους κυλίνδρους!
 Αυτό ήταν και το πρώτο σύστημα ηχογράφησης, ας πούμε, του πιανίστα που το έπαιζε!

Ερ.: Ναι, σαν αυτά του φαρ-ουεστ!!

Απ.:  Όχι. Εκείνα έχουν μεταλλικό κύλινδρο σαν της λατέρνας!  Αυτό έχει έναν κύλινδρο όπου γύρω του ξετυλίγεται ο κύλινδρος -ρολό- ο οποίος έχει το χαρτί με τις τρύπες!

Το επισκεύαζε 4 χρόνια, κατόπιν δωρεάς μιας εγγονής Συριανού αστού (Ηπιώτης) στο Δήμο Ερμούπολης! Οι κύλινδροι που βρίσκονται ξεχωριστά σε άλλο ντουλάπι, δίπλα από το πιάνο, φέρουν και το όνομα του οργανοπαίχτη που εκτέλεσε το συγκεκριμένο κλασικό πάντα έργο!

Ξεφύγαμε από το θέμα όμως...

Ερ.: Είναι ενδιαφέρον! Μπορούσε κανείς να "γράψει" δλδ λάιβ; Σε χαρτί ειδικό;

Απ.: Παίζοντας το λευκό χαρτί γέμιζε από σημάδια, τα οποία ύστερα ο τεχνικός τα τρυπούσε κατάλληλα...

Ερ.: Πιανόλα είπες είναι με χαρτί;

Απ.: Ναι. Πιανόλα.Ιταλικό όργανο! Όταν έρθεις στη Σύρα θα το δεις στο Θέατρο "Απόλλων", στην είσοδο.

Ερ. : Ωραία. Σχετικά τώρα με τους παλιούς σκοπούς. Λέμε το Aρκεσίνι; ή η Aρκεσίνη;

 Απ.: Η Αρκεσίνη είναι ένα χωριό της Αμοργού (αρχαίας προέλευσης) καμιά δεκαριά ή λίγο παραπάνω χιλιόμετρα από τη Χώρα της Αμοργού.

Ερ.: Οπότε αυτός ο σκοπός να υποθέσω, θεωρείται αμοριανός!!

Απ.: Ναι. 

Αυτά από μιά πρώτη κουβέντα με το συριανό μουσικό Δημήτρη Μαραγκό, που και αυτός ερευνά ακόμα την παράδοση της Σύρας. Είναι ακόμα γεροντήδες στα χωριά που ξέρουν πολλά από τα παλιά έθιμα του νησιού και με προσκάλεσε να τα ψάξουμε μαζί ει δυνατόν. Μακάρι να γίνει και όσο το δυνατόν συντομότερα... Γιά τον Μάρκο έχω ξεκινήσει- όσο είναι δυνατόν- μία έρευνα και ελπίζω να μπορέσω να τη συνεχίσω.
Πολλά ευχαριστώ στο Δημήτρη!!