Παλιοί μπουζουξήδες και μπουλγαριτζήδες του Ηρακλείου

Το Ηράκλειο με την ανεξαρτησία της Κρήτης το 1898, αναπτύσσει μια ιδιαίτερα μεγάλη οικονομική ανάπτυξη, μια πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 7% σε σχέση με το 1880 (22.481 κάτοικοι το 1900), ανάπτυξη του εμπορίου και παράλληλα ένα κοσμοπολιτισμό που εκφράζεται με πλείστα όσα καφέ αμάν, καφέ σαντάν, με ωδεία και αίθουσες συναυλιών έως ταβερνεία και καπηλειά.

Διαβάζοντας την πολυ καλή δουλειά του Γιάννη Ζαϊμάκη "Καταγώγια ακμάζοντα στο Λάκκο Ηρακλείου" (περιοχή νοτιοδυτικά εντος των τειχών του Ηρακλείου, εκει που είναι το παλιό -εγκαταλελειμένο- Πανάνειο Νοσοκομείο), μπαίνουμε στο κλίμα της εποχής και μεταφερόμαστε στα χρόνια της "ακμής" του Λάκκου, με τα κέντρα, τα καφενεία, τους ντεκέδες και τους "οίκους", τις πλατείες- χώρους αυτοσχέδιων "συναυλιών", τους μπουζουξήδες, τους μπουλγαριτζήδες, τους τραγουδιστές και αμανετζήδες, τους πάσης φύσεως νταλαβεριτζήδες, τις κοινές και καλντερμιτζούδες, τους νταήδες, μόρτες, ρεμπέτες, γιανκικλήδες, μπελαλήδες, γλεντιστές, χορευτές, ριμαδόρους, με όλα τα χαρακτηριστικά που βλέπουμε λιγότερο ή περισσότερο την ίδια εποχή σε ακμάζουσες πόλεις- λιμάνια, όπως ο Πειραιάς, η Σμύρνη, η Σύρα, η Σαλονίκη, η Πάτρα κλπ

Ο Γιάννης Ζαϊμάκης έχει κάνει την έρευνα του στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, όταν ακόμα ζούσαν γεροντόμαγκες της δεύτερης γενιάς του Λάκκου, αλλά μαζι με στοιχεία απο έντυπα και διηγήσεις, φτιάχνει ένα καμβά που αποτυπώνει πλούσια και εύγλωττα το τι επικρατούσε μέχρι και το 1960 στο Λάκκο. Ιδιαίτερα αναπάντεχο απαύγασμα της έρευνας, είναι ότι οι μέρες της δόξας του Λάκκου 1910-1940, έμειναν ανεξίτηλες στη γενιά αυτη των πρωταγωνιστών, που διατήρησαν σαν κάποιοι "φανατικοί οπαδοί" την αγάπη τους στα παλιά αλανιάρικα ρεμπέτικα και στα σταφιδιανά ή ταμπαχανιώτικα (λέξη που δεν αναφέρει καθόλου ο Ζ.) και όχι στα κατοπινά του Τσιτσάνη και των άλλων...

Απο το Λάκκο πέρασαν ο Μπάτης, ο Δελιάς, η Ρίτα Αμπατζή, ο Μάθεσης (τρεις φορές τουλάχιστον) και άλλοι που θα αναφερθούμε. Κάνουμε στη συνέχεια μία πρώτη αναφορά στους παλαιούς οργανοπαίκτες του Λάκκου και σε άλλους κρητικούς και μικρασιάτικης καταγωγής μουσικούς που αναφέρονται στο βιβλίο του Γιάννη Ζαϊμάκη, σαν φόρο τιμής σε αυτους που διατήρησαν τον πολιτισμό και την ελληνικότητα μας και ευχής έργο είναι να μάθουμε και ακούσουμε περισσότερα για αυτούς απεκδυόμενοι ίσως την "ντροπή" της ενασχόλησης τους σε μιά εν πολλοίς κακόφημη συνοικία...

Μία ενδεχόμενη ντροπή που πιθανόν να ώθησε τον συγγραφέα, να αναφέρει τους περισσότερους μουσικούς με τα αρχικά του επωνύμου τους ή με το παρατσούκλι τους...

Γιατί αυτο ;; Μήπως και ρεμπέτες δεν είχαν τα ίδια βιώματα ;; Μηπως ήταν επιλογή τους ή μήπως τα σημερινά "λαμόγια" -λέξη που έλεγε συχνα ο Κηρομύτης- που κάθονται σε γραφεία και ροκανίζουν δημόσιο χρήμα είναι ηθικότεροι ;; Πάντως είναι κάτι που μας εξέπληξε, απο ένα πανεπιστημιακό...

Σε σημερινό μου τηλεφώνημα με Ηρακλειώτη, έμαθα ότι ο Γ.Ζ. ασχολείται αυτο τον καιρό με τη συγγραφή ενός βιβλίου για τον Εργοτέλη.

Θα προσπαθήσω να έρθω σε επαφή μαζι του και να μας μιλήσει για όλα αυτα !!

ΠΑΛΙΟΙ ΜΠΟΥΖΟΥΞΗΔΕΣ, ΤΑΜΠΟΥΡΑΤΖΗΔΕΣ ΚΑΙ ΜΠΟΥΛΓΑΡΙΤΖΗΔΕΣ ΤΟΥ  ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Γιάννης Β. (1871 Κεφαλάς Χανίων - 1970 Μασταμπάς, Ηρακλείου)

Μπουζουξής, ριμαδόρος, μάγκας και καπετάνιος, ντύσιμο με σαλβάρι νταηλίδικο

Δεκάρχης τελωνείου, ταβερνιάρης, τεκετζής

Μανώλης "Κατσαρός"  (1881 Βιάννος - 1967 Λάκκος)

Μπουζουξής επιδέξιος, ρεμπέτης νταής, με μόρτικο ντύσιμο

Καφετζής, ταβερνιάρης, λατερνατζής, έμπορος

Κεφάλας (περ.1885-...  ) πατέρας του Νίκου Κ.
Ταμπουρατζής, μπουλγαριτζής

Αντωνιό 

Μπουζουξής

"Κουζουλοσωκράτης"
Μπουζουξής

Ράδος "Μαλεβυζιώτης" 

Ταμπουρατζής, μποέμ τύπος

Μιχάλης Κολομπότσης

Μπουζουξής

"Μουρνιανός"

Μπουζουξής με νταλκαδιάρικο παίξιμο

Πετσής

Μπουζουξής (έπαιζε ωραίο ταξίμια)

Νίκος Κερκέζος (1905-1975)

Μπουζουξής

Αναφέρεται με το επώνυμο του στο κείμενο. Ισως επειδή κυκλοφόρησε δίσκο 45στροφών στη δεκ. 1960

Αρτίν Πετροσιάν (1905 Ουσάκ Μ.Ασίας - 1993 Ηράκλειο)

Ουτιτζής, μπουζουξής φημισμένος, Αρμένης τουρκόφωνος

Πλανόδιος μουσικός με κομπανία Αρμένηδων, τσαγκάρης, παλιατζής

(το επίθετο μάθαμε απο ανηψιό του με τον οποίο έχουμε επαφή)

Σταύρος Ντελής (1925 Ακ Τάμπια, Ηράκλειο - 2008)

Σαντουριέρης, μπουζουξής, ταμπουρατζής, παραδοσιακός μουσικός, μερακλής, γλεντζές, Μικρασιάτης πρόσφυγας

Σερβιτόρος, οπλίτης 5ετους θητείας, εμπορ.αντιπρόσωπος, σιδεράς, αλουμινοκατασκευαστής, ταβερνιάρης, αλλαντοποιός

(Το επίθετο του συμπεράναμε απο το αρχικό "Ν")

Επίσης αναφέρονται οι μουσικοί και τραγουδιστές :

Μανώλης Π. (1885-1940) πατέρας Κουλουρά

Τραγουδιστής

Ανδρέας Π.  (1906 Χάϊφα Παλαιστίνης)

Αμανετζής

Προκόπης "Κουλουράς" (1907 Επισκοπή Ηρακλείου,...)

Τραγουδιστής παραδοσιακός, ρεμπέτης, γιανκιλής, με μόρτικο ντύσιμο

Τσαγκάρης, φούρναρης, κουλουράς ταβερνιάρης

Απο τις μεγάλες μορφές του Λάκκου, υπάρχουν ηχογραφημένα τραγούδια του

Νίκος Κ. (1912 Μικρο χαμαμάκι, Ηρακλείου)

Οργανοπαίκτης επιδέξιος (βιολί, κιθάρα, μαντολίνο) 

Το πολύ θετικό έιναι ότι ο Ζαϊμάκης έχει ηχογραφήσει πολλα τραγούδια απο πολλους απο τους παραπάνω. Θα ήταν επίσης ευχής έργο, να τα ακούσουμε κάποτε !! Στο βιβλίο πάντως γίνεται μια περιεκτική αναφορά σε αυτα τα τραγούδια με στίχους και άλλα στοιχεία !!

ΛΙΝΚ

Κρητικά αστικά τραγούδια

Λάκκος και Κιζίλ Ντάπια

Αλαστατιανοί και Ντελής

Εργοτέλης και Μίκης