Ο Μυτηληνιός Κονδύλης Κωνστανέλλιας

Κονδυλης Κωνσταντελλιας
Οι Παλιοι μας Μουσικοι

Πανηγύρι στο Σκόπελο στα μέσα του ‘50. Η βρύση στο καφενείο του Σαμαρά. Ο Κονδύλης Κωνσταντέλλιας ντραμς με φωτογραφία του Στρατηγού Κονδύλη (;), Στράτος Βαμβουκλής κιθάρα, Κώστας Κωνσταντέλλιας βιολί, ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλιας βιολί και Στρατής Φωτεινός ακορντεόν

Του Παναγιώτη Αγιακάτσικα

Ο Κονδύλης συγκαταλέγεται στους πνευματώδεις τύπους της Γέρας, που ωστόσο πολλές φορές μπορεί να είναι δίπλα σας και να μην τον ξέρετε. Χαρακτηριστική φυσιογνωμία που μερικοί ίσως να τον θυμούνται να κυκλοφορεί μαζί με το σκύλο του πάνω σε παλιά γερμανική μοτοσικλέτα, BMW. Ως μουσικό πολλοί τον θυμούνται στα πανηγύρια μας, με τα «τζαζ» (ντραμς) να παίζει με το Γιώργο Μπατζάκα και οι πολλοί παλιοί, πότε να παίζει με τον πατέρα του, το Γρηγόρη, πότε με το «Στράτο» Αράμπογλου, και πότε με την «Παλαιοκηπιανή ορχήστρα». Ασυμβίβαστος, παράξενος, ανιδιοτελής, άνθρωπος που πάντα έμπλεκε σε καταστάσεις, αλλά πάντα αγαπητός είναι αυτά που τον περιγράφουν. Με βαθιές μουσικές ρίζες από πατέρα και παππού είναι από τους ελάχιστους συνδετικούς κρίκους, που μας έμειναν για να μας συνδέουν πολιτισμικά με τη Μικρά Ασία. Η κουβέντα μας ανέδειξε και άλλα που συνθέτουν την ιστορία του και την … ιστορία της Γέρας. Η συζήτηση που ακολουθεί έγινε στο Πέραμα στο καφενείο του «Δεσπότ’»

Η καταγωγή σας από που είναι; Είναι από τη Μ.Ασία, το Ντεκελί.

Πότε ήρθαν οι γονείς σας στη Μυτιλήνη; Ήρταν το ’13 φύγαν πίσω και τελικά ήρταν το ’22. Ο παππούς μου ο Φώτης, ο πατέρας μου ο Γρηγόρης και ο αδερφός μου ο Κώστας Κωνσταντέλλιας. Τη γιαγιά μου δε την πρόλαβα, τη μάνα μου τη λέγαν Ουρανία.

Πόσα αδέρφια ήσασταν; Οι δυο μένουν στου Νεκρουταφείου και δυο απ’ έξου.

Ο παππούς σας ήταν μουσικός; Έπαιζε κλαρίνο, μεγάλος μουσικός. Έπαιξε στη Μ. Ασία και στη Γέρα. Πέθανε 115 χρονών.

Πέραμα, 9 Σεπτεμβρίου 1953. Κώστας Μαλλιάκας (Κακουλής) βιολί, Γρηγόρης Κωνσταντέλλιας σαντούρι, Ντιζέζ Ντόλα Ζερά ο νεαρός τότε Παναγιώτης Σιμιτσής κιθάρα, Κονδύλης Κωνσταντέλλιας ντραμς.

Ο πατέρας σας; Αυτόν μπορούμε να τον βάλουμε μιτς μουσικάντες. Μια φορά τον άκ’σα τσι έπαιζε βιουλί. Είχαμε ένα πιρβόλ’ στ’ βριας του λάκκου, μπαχτσέ. Τον άκουγα και έπαιζε βιολί. Κάθουμταν πας το χώμα γουνατ’στος τσι τουν άκ’γα. Ήμουν 15-16 χρονών...τσι ξέρ’ς τι είπα; Ας είχα τα χέρια τ’ τσιας είχα ένα ματ’

Ποια όργανα έπαιζε; Όλα...τα έπαιζα, άμανι έπιανι του σαντούρ παλαβουνόμταν. Ήμασταν στου Ίππιους σι ένα πανυγιρ’ τσ’ έπαιζι βιουλί...κάποιους έπαιζε τρομπόν’... πουρτ, πουρτ, πουρτ μη του τρομπόνι’ Παρατά του βιουλί πας τ’ καρέκλα, πιαν του τρουμπόν....ποιος είδι του Θειό τσι δε φοβήθτσι... Ήταν μαέστρος τσ’ μουσικής στο Νικόλα του Πλαστήρα. Σ’τ Μ.Ασία στ’ στρατιωτική μουσική ήταν μαέστρος. Τώρα πώς με βγάλαν Κονδύλ’; Ο Κονδύλλ’ς ήταν στρατηγός, Με βαφτήσαν δύο ονόματα Κονδύλλ’ τσι Ανέστ’, πους ανεστήσαν του Κονδύλλ’. Η ταυτότητά μ’ γράφ’ Κονδύλλης ή Ανέστης του Γρηγορίου Κωνσταντέλλη. Με αυτό το όνουμα έφαγα κβάρα ξύλου αλλά τσι γλίτουσα πολλά. Μι πιάναν οι Χίτις...Κονδύλλ’ σι λέν; Πάρ’ τσι τούτιν πάρ’ τσιτ’ άλλ’ Μη πιάναν οι Χουρουφυλάκ’ θ’κός μας είσι.

Τι άλλο θυμόσαστε για το πατέρα σας; Τέτοιος μουσικός δε θα ξαναπεράσ’. Έπαιζε συχνά στ’ Αγία Παρασκευή όπου ήταν μερακλήδες. Η πατέρας ιμ με ένα σκοπό μι του σαντούρ’ πήρε ένα άλογο δυόμ’ς χρουνό, τσι του πούλσι τσι πήρι 12.000 δρχ. Με αυτά τα χρήματα προπολεμικά αγόραζες είκοσι μόδια ελιές. Είχε τέτοια αξία η γέρους η θ’κός ιμ. Δεν έκανε άλλου επάγγελμα. Όλοι οι λέσβιοι μουσικοί ίσως και ο Μπινταγιάλας έμαθαν από το πατέρα μ’.

Θυμόσαστε κανέναν; Τα Μαλλιαρέλια απ’ τ Πλαγιά, τα Παντελλέλια απ’ του Καμένου Χωριό.

Πέραμα, Πατωμένη, Αύγουστος 1959 Κονδύλης Κωνσταντέλλιας ντραμς, Στράτος Αράμπογλου μπουζούκι, Ντιζέζ Λουίζα, Παντελής Σπάρταλης ακορντεόν Γιάννης Σεβίλλης κιθάρα. Χορεύουν Στρατής Σαπνάς, Στρατής Πρωτούλης

Ποιο ήταν το βασικό όργανο που έπαιζε; Βιολί. Μια φορά θυμάμαι έβαλε μουσική επένδυση σε ένα περιοδεύον θέατρο που είχε έρθει στο Σκόπελο.

Σε παλαιές φωτογραφίες φαίνεστε να παίζεται ντραμς. Εγώ έμαθα σαντούρ’ και ο αδερφός μου βιολί. Τσι ντραμ΄ς έπαιζα, τσι ακορντεόν έπαιζα τσι κιθάρα.

Πότε αρχίσατε να παίζετε στα πανηγύρια; Το πρώτο παίξιμο που έκανα ήταν 1939 στην Μόρια στο πανηγύρι του Αγίου Δημητρίου μόλις 14-15 χρονών. Ο Ηλίας (Φροσυνάς) κορνέτα, ο Βούρδουλας (Στέλιος Γεωργαλάς) έπαιζε τρομπόν’ η πατέρας ιμ βιουλί, ο Ερμόλαος Ζωγράφος κλαρίνο και ‘γώ σαντούρι. Τον Ηλία και τον Βούρδουλα άμα τσάκ’γεις τσι παίζαν, στα Λουτρά χόρευες...τα τζάμια κάναν κρι-κρι-κρι άμα φσούσαν αυτοί οι δυό (γελάει...). Παίζαμε στο Σκόπελο και ακουγόμασταν στου Πέραμα. Μετά το ’50 φτιάξαμε το συγκρότημα με το Σπάρταλη, του Σιβίλλ’ και του Στράτου το οποίο κράτησε 10 χρόνια. Παγαίναμε Ερεσό, Άντισσα, Σκαλοχώρια, Καλλονές, όλα τα χωριά Πλωμαρίου.

Πώς ήταν τα πανηγύρια τότες; Δεν υπάρχουν τέτοια πράματα αγάπημ’ τώρα. Αυτήν ήταν ζωή, ο κόσμος μπορεί να μην είχε λεφτά, είχε χαρά ο κόσμος, περίμενε πότε θ’άρθει του Αγιου-Γιωργιού. Μέρες παίζαν οι μουσικές, Εκεί πήραμε δώδεκα χλιάδις οκάδες λάδ’ μια βραδιά, δώδεκα χλιάδις οκάδες λάδ’ μια βραδιά (το επαναλαμβάνει) σε αυτό το πανηγύρι. Γλέντα ο κόσμος, ήταν άλλος κόσμος. Η Γέρα ήθελες τρεις μουσικές κάθε Σαββατοκύριακου, μιά ήνταν στ’ Παξμάδ’, μια ήνταν στο Σπλέντι, και μια στη Λέσχη.

Στο Σκόπελο; Έμ ήταν βδομάδα στο Σκόπελο να μην γινόταν πανηγύρ’; Μετά τις 2-3 το πρωί με τις γλεντζέδικες παρέες, κάναμε βόλτα με τα φυσερά μέσα στα χωριά....καταλαβέν’ς τι γινόταν.

Ποιο ήταν το πρώτο συγκρότημα που παίζατε; Ήταν μ’τς Παλιοτσπιανούς, το Ερμόλαο Ζωγράφο, το Νίκο, το Τσώλο, το Λινάδρο καμιά δεκαριά χρόνια (δεκαετία του ’40).

Τι διαφορές είδατε ανάμεσα στο συγκρότημα φυσερών και αυτό των έγχορδων; Τεράστιες διαφορές...

Ποιότητα μουσικής; Ποιότητα μουσικής ήταν τα φυσερά, δεν υπάρχει σύγκριση, οι μουσικοί μελετούσαν τα κομμάτια. Με τα έγχορδα όμως είχαμε τεράστια επιτυχία. Μετά από το Σεβίλλη και το Στράτο πήγα στην Αθήνα. Εκεί έπαιξα με το Στράτο (Παγιουμτζή) το Τσαουσάκ’ (Πρόδρομο) το Λαύκα (Γιώργο) το 54-55 για κανέ μήνα και μετά έφυγα και πήγα στου Γιώργου του Ζαμπέτα στο κήπο του Αλλάχ μαζί ήταν η Μπέμπα Μπλάνς, τελικά κατέληξα να παίζω με το Κόρο (Γιώργος) οι δυο μας στο «Παλατάκι» για έξι μήνες. Κατόπιν έπαιξα με το Βαγγέλ’ του Πιρπινιάδη και τη Χατζοπούλου που άμα έλεγε μανέδες σταματούσαν τα νερά...ότ’ ακούς τώρα τα ντραμς τσι κάνουν στην Ελλάδα όλα είναι κλεμμένα από μένα. Μετά δεν μπορούσα μες την Αθήνα και γύρσα πίσω στ’ Μυτιλήν’. Κατόπιν με φώναξαν και πήγα για μικρά διαστήματα Αφρική και Αυστραλία....Δεν έκανα ποτέ λεφτά....άνθρωπος που δεν αγαπά τα λεφτά δεν είναι για να προχωρήσει....Εμένα με έχει βαφτίσει ο Γέρος ο Γεώργιος Παπανδρέου του ’24 «Ανέστ’» μαζί με ένα στρατηγό που μου έδωσε και του «Κονδύλλ’».

Μετά με ποιους έπαιξες; Μι τουν ανηψιόν τουν Μπατζάκα (Γιώργο).

Με τη δικτατορία τι έγινε; Ήρθε ένα συγκρότημα που ο μαέστρος λέγονταν, Σαμιωτάκης μεγάλο όνομα τραγουδούσε και έπαιζε κιθάρα. Ρωτήσαν στ’ Μυτιλήν’ ντραμς θέλειν να πάρειν, συστήσαν μένα, ήρταν μη πήραν. Μια βραδιά η τραγουδίστρια τραγούδησε «πέντε, πέντε δέκα...» απαγορεύονταν... εμείς δεν το ξέραμι! Πήραν τηλέφωνο, ήρθε τσιν ν’ώρα η στρατός, μας πιάνιν μας μπουσουργιάζιν. Μας είχαν καμιάν εβδομάδα στην ασφάλεια, μας πήραν μιτσ’ χειροπαίδις με το πλοίο στην Αθήνα. Εκεί εμένα μη βγάλαν τα δόντια μ’, γιατί έδωκα ένα ροδάκινο σ’ ένα τούρκο κι έφαγε. Γιατί να δώσου του ροδάκινο στο τούρκο, μι χτυπάει ο σκουπός με χτυπάει με το όπλο με τον υποκόπανο και μι βγάζ’ τα δόντια όλα. Του ντουβάρ ήταν σκασμένου τα βγάζου και τα βάζου μέσα στου ντουβάρ. Τρέχαν τα αίματα...Ήταν ένας που βγάζ΄ τ’ν εφημερίδα τσ’ «Αυγής», Γιάνν’ του λέγαν τ’όνομά τ’ μου λέγ’ Κουνδύλ’ μουρό μ’, θα πιθάν’ς ...δένι σταματούσαν τα αίματα, τρέχαν αιμοραγούσαν, πάνι λέγ’ τσι κατούρσι τσι κάνι γαργάρα αλλιώς θα πιθάν’ς. Τι λές λέγου ρε Γιάνν’; Ή πιθαίν’ς ή κάν’ς αυτό που σι λέγου. Τι να κάνω κατούρσα τσι έκανα γαργάρα τσι σταμάτσι του αίμα. Βγήκαμι στου δικαστήριο, στρατοδικείο αθουώνουν τσι εννιά....δέκα ήμασταν ούλ’ ...οι μουσικοί, δικάσαν έξ’ μήνις μόνουν ημένα.

Συνοδεία Γάμου. Γιώργος Ανδρέου (Αηδόν) βιολί, Κονδύλης Κωνσταντέλλιας κιθάρα, Γιάννης Αρβανιτάκης (ή Αγγελόπουλος) μπουζούκι, Στρατής Ψύρρας σαντούρι, Κώστας Κωνσταντέλλιας βιολί

Και πού σας πήγαν; Στου Κορυδαλλό! Είμαι κάτοικος Αθηνών τσι πέφτ’ η Χούντα...τσι βγήκα...πήγα στου τμήμα μεταγωγών ...όσα πρόστυχα ήξερα τα είπα στην αστυνομία ... άμα είχαν φιλότιμο με τα τόσα που τους είπα έπρεπε να με είχαν σκοτώσει...!!! Αλλά που να μ’λίξουν...ήνταν μουδιασμέν’. Ανοίξιτι να πάω να βρω τα δόντια μ’ τα έχω σε ένα ντουβάρ, τα βρήκα....να ποιοι ήσαστοι, πρόστυχοι ελεεινοί. Μη’ τ’ν αύριου προυΐ- προυΐ ο Κονδύλ’ς ήνταν στο αρχηγείο χωροφυλακής... Πού είναι ο Κωνσταντίνος Ινγγλέζους; Βρήτι μη τουν, του καιρό του ’67 ήταν υπηρετούσε στη Γέρα Λέγου...μοίραρχος...ανοίγουν τα βιβλία ντουν λέγ’ στου Χαλάνδρ’ είνι...λέγου έεγγ...η κούρσα είνι από κάτου...περίμενε, παγαίνουν στου Χαλάδρ’...βρίσκου του μάγκα που μ’ έκανι του φάκελου...λέγου εδώ έγραψε,..ο πατέρας ιτ κουμμουνιστής, η αδερφός ιτ κουμμουνιστής, προερχόμενος εκ κουμουνιστικής οικογενείας...Του ξέσκισι ο στρατοδίκ’ς μπρουστάτ’ τσι του διάβαζι, γι’ αυτόν μη δικάσαν μόν’ ιμένα έξ’ μήνες γι’ αυτή τη δ’λειά... Τσ’ ακόμα άμα δω τσ’ χουροφυλάκ’ η τρίχαμ’ σ’κώνιτι τρεις π’θαμές!!!!!!!!!!

Εδώ στο σημείο αυτό τελείωσε και η κουβέντα μας με το Κονδύλ’!

το βρήκαμε εδω