Ποια είναι τα Ταμπαχανιώτικα ;;

Τελικά ποιά τραγούδια είναι τα Ταμπαχανιώτικα ;; Απο εδω θα προσπαθήσουμε να κάνουμε την καταγραφή όλων αυτων των Κρητικών τραγουδιών που ονομάζονται σήμερα Ταμπαχανιώτικα ή τραγούδια στη δυτική Κρήτη και Σταφιδιανά στην ανατολική όπως τα λέγανε τότε. Το μπουλγαρί επίσης το λέγαν και μπουζούκι τις περισσότερες φορές τότε !! Το μουσικό ύφος των τραγουδιών αυτων είναι διάφορο απο τους κρητικούς σκοπους που υπήρχαν τότε και υπάρχουν ακόμα.

Τα συρτά έχουν δύο σχετικά μικρες μελωδίες ή γυρίσματα, που επαναλαμβάνονται, αρχικά το πρώτο γύρισμα αρκετές φορες οργανικά και κατόπιν με τραγούδι πατώντας σε αυτη μελωδία με κάποιες παραλλαγές, το πρώτο μέρος μιας μαντινάδας, που είναι το μισο ενος 15σύλλαβου στίχου, δηλαδή 8 συλλαβές. Στη συνέχεια παίζεται το (2ο) γύρισμα με τον ίδιο τρόπο λέγοντας τη δεύτερη φράση της μαντινάδας.Το πόσες φορες παίζονται τα γυρίσματα δεν έχει κανόνα ... Παράδειγμα :

Κολυμπαριανός Συρτος (Σαριδάκη-Κουτσουρέλη) 1950

Α' γύρισμα - 2 φορές - οργανικό 

Β' γυρισμα - 2 φορές - οργανικό

Α' γύρ. - 1 φορά - Αααμαν αμαν αμαν τααα μάτια σου, τα μάτια σου μ'αρέσουνε

Α' γύρ.- 2 φορές - οργανικό (ανταπόκριση)

Β' γύρ. - 1 φορά - οργανικό & στο τέλος : ελαα μικρη μου...

Β΄γύρ. - 1 φορά - τα μάατια σου μ'αρέσουνε αν ειν' και δακρυσμένα

Β΄γύρ. -1 φορά - οργανικό (ανταπόκριση)

Α΄γύρ.- 1 φορά- οργανικό

Α΄γύρ. - 1 φορά - ααμαν αμαν αμαν και την καρδιά σου να πονεί

Α' γύρ. - 2 φορές - οργανικό

Β' γυρ. - 1 φορά - οργανικό  στο τέλος εελα  μικρό μου

Β΄γυρ. - 1 φορά - και την καρδιά σου να πονεί μα να πονεί για μένα

Β' γυρ. - 1 φορά - οργανικό

στη συνέχεια το τραγούδι έχει και ακολουθία, δηλαδή δεύτερο μέρος, με αλλες δύο μελωδίες, όπου τραγουδιέται η μαντινάδα :

"Τι να το κάνω το νερό, αν είναι στάλες, στάλες, λίγες ελπίδες μ'έδωσες, μα περιμένω κι άλλες"

Στις μέρες μας γίνεται μια σύγχυση του αργου συρτού παιγμένου σε ρυθμό 4/4 (σαν τσιφτετέλι) με τα ταμπαχανιώτικα και συνηθίζεται κάποια αργα συρτά να τα λένε "αμανέ" που και αυτη είναι μια σχετικά νεά ονομασία, που όμως έχει κεθιερωθεί. Αργα -ακουστικά- συρτά πριν το 1970 δεν θα συναντήσουμε στη δισκογραφία ούτε στα πάλκα, με μοναδική εξαίρεση κάποιες Αμερικάνικες εγγραφές του Χαρίλαου με μουσικούς μη κρητικούς και τις νέες συνθέσεις του Κουτσουρέλη "Αρωμα", "Κρητικό συρτάκι", "Αρμενοχωριανός", του Ναύτη "Συρτος του Ναύτη" και του Γαλαθιανού "Συρτο της χαραυγής" που και αυτα όμως ήταν πιο γρήγορα απο τα σημερινά ονομαζόμενα "αμανέδες".

Τα Ταμπαχανιώτικα λοιπον δεν ακολουθούν καθόλου τη μορφολογία του συρτού. Είναι αυτοτελή τραγούδια με διαφορετική μουσική δομη !! Κάποια αποτελούνται απο μια μακροσκελή μελωδία που πάνω σε αυτην εξελίσσεται μία ολόκληρη μαντινάδα απο δύο 15σύλλαβους στίχους, πχ.
"Ο Σταφιδιανός"

"Μαα οο Στααφιιι διααα νοοος σκοπόοοος, παλιώνει μααα αααα δε λοιωωωνει ...

κι απου έχει αγάπη στα κρυφά, αυτος τηνε φανερώνει"

Το δεύτερο μέρος κάποιες φορες επαναλαμβάνεται, κάποιες άλλες λέγεται μία φορα. Στην αρχη, μέση και τέλος, το μπουλγαρί παίζει τη μελωδία του σκοπου αυτου, είτε ολόκληρη είτε το δεύτερο μέρος.

Καποια άλλα Ταμπαχανιώτικα έχουν 2 μέρη που το ένα μοιάζει με το άλλο. Αυτα είναι πάλι κάποιες  μακροσκελείς μουσικές φράσεις, όχι όμως όσο τα προηγούμενα που αναφέρθηκαν. Θυμίζουν λίγο τη μουσική δομη κάποιων αρχέγονων ρεμπέτικων, όπου στην ουσία πρόκειται για μία μελωδία που αλλοιώνεται στην επανάληψη της π.χ. Οσο βαρούν τα σίδερα,  Πονεμένη καρδιά κ.α.
Υπάρχουν και άλλα με κουπλέ και ρεφραίν, όπως το "Ελα" ή "Η Καρότσα" ηχογραφημένο το 1950 απο το Φουσταλιέρη και το Τζιμάκη σε μια παλιά μελωδία όπως λέγεται.

Μια γενική παρατήρηση που μπορούμε προκαταβολικά να κάνουμε είναι ότι τα Ταμπαχανιώτικα, προσομοιάζουν αρκετά με τη πολυποίκιλη μουσική γραφή των σμυρνέϊκων τραγουδιών, απεκδυόμενα όπως τη ρυθμική αγωγή των 9/8 του ζεϊμπέκικου, κυρίαρχου ρυθμου και χορού της Ιωνίας, που επικρατούσε στο 1/3 περίπου της δημιουργίας και δισκογραφίας του πρώιμου ρεμπέτικου (Παπαγκίκα, Νταλγκάς, Κυρία Κούλα κλπ)