Μουσική της Αναγέννησης (Rennaisence)

Η περίοδος της Αναγέννησης στην Ευρώπη, χρονικά τοποθετείται μετα το Μεσαίωνα και πριν το Μπαροκ και την Κλασσική περίοδο. Όπως ακούμε σήμερα μουσικά κομμάτια της Αναγέννησης διαπιστώνουμε την άμεση σχέση με παραδοσιακά μοτίβα και ρυθμούς. Φράσεις επαναλαμβανόμενες, πιο πλούσιες και έντεχνες μεν αλλα με μια εμμονή στην επανάληψη και όχι στην εξέλιξη και στην προσθήκη ατέρμονων μεγάλων και δύσκολων φράσεων που έφεραν τα επόμενα μουσικά ρεύματα. 

Τα όργανα που αποτελούν τα μουσικά σύνολα της αναγέννησης είναι πιο πρωτόγονα δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί το βιολί στην τελική του μορφη, ούτε το πιάνο, συναντάμε όμως τη βιέλα, τη λίρα ντα γκάμπα, τη βιόλα ντα μπράτσο, το χάρντυ-γκάρντυ, το ψαλτήριο, τη γκάϊντα, το αναγεννησιακό λαούτο, το τσέμπαλο, το απικόρδιο και άλλα όργανα που μας παραπέμπουν ευθέως στα παραδοσιακά όργανα.

Τα μουσικά σύνολα είναι σχετικά μικρα, χωρις ακριβή προσδιορισμό και αυστηρή τοποθέτηση όπως θα επιβάλει η συμφωνική μουσική 2 αιώνες μετα.

Οι ρυθμοί είναι χορευτικοί, ξεσηκωτικοί, σε μέτρα επαναλαμβανόμενα και εύκολα, όχι δύσκολα μη χορευτικά μέτρα. Η μουσική χρησιμοποιείται είτε για διασκέδαση και χορο είτε για ακρόαση σε συνεστιάσεις, δείπνα, γεύματα, γιορτές, πανηγύρια και άλλες αφορμές.

Στην Ελλάδα το μουσικό στυλ αυτο μπορούμε να πούμε ότι άνθησε στις Βενετικές κατακτήσεις, όπως της Κρήτης, Επτανήσων και Κυκλάδων και τις άλλες Λατινοκρατούμενες περιοχές του ελλαδικού χώρου. Στην Κρήτη ειδικά οι Βενετοί είχαν απο το 1202 μέχρι το 1645, πληθυσμό 60.000 κατοίκων, όταν 180.000 κατοικούσαν στη Βενετία. Απο τις έρευνες του Νικόλαου Παναγιωτάκη (Θησαυρίσματα) στα αρχεία της Βενετίας στη δεκαετία του 1980-90 απ'όπου προέκυψε και η γνώση για τον Λεονταρίτη, προκύπτει ότι τουλάχιστον στις μεγάλες πόλεις της Κρήτης υπήρχαν πολυφωνικές χορωδίες και αρμόνια στις μητροπόλεις και σε κάποιες εκκλησίες, μουσικοί βενετοί που έκαναν περιοδείες, μουσικοί ντόπιοι και σχήματα που λάμβαναν μέρος σε πολυάνθρωπες καντάδες και άλλες εκδηλώσεις και απλοι κοσμικοί ή καλόγεροι που ασχολούνταν με τη μουσική. Τα όργανα των ντόπιων κρητικών της υπαίθρου που βρήκε σε γραπτες πηγες ο Ν.Π. ήταν: η zampogna (τσαμπούνα) και το flambolium (φιαμπόλι ή θιαμπόλι ή χαβιόλι ή μπαμπιόλι=φλογέρα). 

Με μία προσεκτική ανάγνωση στον Παναγιωτάκη που σπατάλησε 9 μήνες εντρυφών στα (καλα φυλαγμένα) αρχεία της Βενετίας, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η κρητική μουσική οφείλει στους Βενετούς το έθιμο της καντάδας, της μαντινάδας (πρωινό τραγούδι) ενω απο άλλες πηγες το ότι απο τον 15ο αιώνα και μετα υιοθέτησε την ομοιοκαταληξία στο στίχο. Μέχρι τότε τα ηρωικά τραγούδια, της τάβλας και της στράτας (ριζίτικα, νεολογισμός) ήταν σε 15σύλλαβο που κι αυτος καθιερώθηκε επι Βυζαντίου το 1.000 μ.Χ. αλλα όπως γνωρίζουμε απο όλα τα ριζίτικα που υπάρχουν, δεν είχαν ομοιοκοταληξία. Η ρίμα καθιερώθηκε σε πανελλήνια κλίμακα απο τους Ιταλούς γενικότερα και πιθανότατα με τα κρητικά έργα των Χορτάτση, Φώσκολου, Τρωίλου και το πιο γνωστο σήμερα τον "Ερωτόκριτο" του Κορνάρου. 'Ολα τα έργα αυτα έχουν επιρροές απο ανάλογα της δύσης ή κάνουν αναφορές στη αρχαία Ελλάδα επομένως η άνθηση αυτη είναι μία μόδα ξενόφερτη που όμως εγκλιματίστηκε στα κρητικά δεδομένα!
Ο κρητικός Φραγκίσκος Λεονταρίτης μπορει να θεωρηθεί ώς ένας πρόδρομος του μπαροκ και της καταπληκτικής μουσικής σχολής της Βενετίας του επόμενου αιώνα, με αποκορύφωμα τον Vivaldi, που ίσως ακόμα δεν έχει εκτιμηθεί όσο θα 'πρεπε, σε σχέση με τους Μπαχ και τους άλλους κεντρικο-ευρωπαίους συνθέτες του μπαροκ και της κλασικής περιόδου..
Στη διάρκεια του 17ου αιώνα θα ανθήσει η μουσική της Βενετίας με συνθέτες όπως ο Corelli, ο Albinoni και φυσικά ο Antonio Vivaldi. Στα χνάρια των Βενετσιάνων συνθετών θα πατήσει ο Τέλλεμαν και στη συνέχεια ο Μπαχ και ο Χέντελ, που θα συνεχίσουν και θα αναπτύξουν τη συμφωνική μουσική...