Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2013

Λαϊκοί δημιουργοί-καλλιτεχνίτες

Παίρνοντας αφορμή απο το προηγούμενο ποστ και βασιζόμενος στη λέξη-νεολογισμό "καλλιτεχνίτης" που με όμορφο τρόπο δημιούργησε η Κατερίνα Ν. Ψυλλάκη, εγγονή του μεγάλου ώς αποδεικνύεται Ελληνα οργανοποιού, παγκόσμιας κλάσης και αξίας, Λάζαρου Ψυλλάκη, θέλω απο εδώ να κάνω μία αρχή και να αναφέρω χαρισματικούς ανθρώπους, λαϊκούς δημιουργούς που δεν γνωρίζουν ή δεν γνώρισαν δημοσιότητα.

Θα ήθελα όποιος επισκέπτης του μπλογκ γνωρίζει επίσης τέτοιους συμπατριώτες μας και όχι μόνο, ας στείλει ε-μέϊλ στο rebetcafe@gmail.com και θα δημοσιευθεί μαζί με όσα λόγια συνοδεύουν την αναφορά. Εννοείται αν υπάρξει αμφισβήτηση ή ενέργεια που θα δυναμιτήσει την προσπάθεια αυτή, θα διαγράφεται το κείμενο και ελπίζω να μη συμβεί κάτι τέτοιο (δεδομένου όμως ότι στο απρόσωπο διαδίκτυο πολλά συμβαίνουν, ας κρατήσουμε πισινή...).

ΛΑΪΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΤΕΣ

Γιώργος Σταματάκης - οργανοποιός, Χανιά, 2012

Γιώργος Σταματάκης - Χανιά

82 χρόνων, ο κυρ Γιώργης κατασκευάζει όργανα απο το 1945. Γεννήθηκε σε ένα χωριό των Κεραμειών και θυμάται προπολεμικά το Μαύρο (Ν.Σαριδάκη) να παίζει στα μέρη του. Ξεκίνησε με μία λύρα που πελέκησε με ένα ξυλοφάγο και ένα σκεπάρνι. Στη συνέχεια έμαθε την τέχνη του μαραγκού απο την οποία βιοπορίστηκε, έγινε για ένα διάστημα επαγγελματίας βιολάτορας στο νομό Χανίων και παράλληλα ασχολήθηκε με την οργανοποιία κατασκευάζοντας μόνο βιολιά. Λίγα όργανα πούλησε παρ'όλα αυτά, κάποια χάρισε ενώ η υψηλή τιμή που τα κοστολογεί, τα καθιστά σχεδόν απλησίαστα για τους ημι-επαγγελματίες του χώρου.
Τον έχουν παραδεχτεί καθηγητές πανεπιστημίου και βιολιστές κλασσικής μουσικής. Ακόμα και σήμερα πειραματίζεται στο 3x3 καμαράκι του στην ταράτσα του σπιτιού του γιά να πετύχει τον τέλειο ήχο...!!!

Γιάννης Λουράκης - Χανιά

Λαϊκός ζωγράφος, ζεί στη Χαλέπα σε μεγάλη ηλικία.

Ασπασία Μπικάκη - Χανιά

Κεντήστρα με τον παραδοσιακό πατροπαράδοτο τρόπο. Σήμερα σε μεγάλη ηλικία εκθέτει τα έργα της σε ένα δικό της χώρο στην παλιά πόλη των Χανίων, δίπλα στην Καθολική Εκκλησία. Τα κεντήματα της εκτος απο τα παλιά θέματα με τα στολίσματα, τα σχέδια και τα λουλούδια, έχουν θέματα και θυμίζουν πίνακες ζωγραφικής. Εχει φτιάξει τη Μάχη της Κρήτης και άλλα θέματα παρμένα απο τα έθιμα της Κρήτης.

Πέτρος Καραθανάσης -  Χανιά

Αμανετζής με καταγωγή απο τη Μικρά Ασία. Πέθανε πριν 20 περίπου χρόνια η φήμη του όμως σαν μερακλή και τραγουδιστή ακόμα πλανιέται στο Πασακάκι που έμενε αλλά και σε όλα τα Χανιά.

Νίκος Τσουρλάκης - Στέρνες, Ακρωτηρίου, Χανίων
Γιάννης Τσουρλάκης - Στέρνες, Χανιά

Πολυσχιδής προσωπικότητα ο Νίκος Ηλία Τσουρλάκης, όπως μας τον περιγράφει ο εγγονός του Γιώργος Τσουρλάκης (γ.1930). Γεννήθηκε στις Στέρνες, στο Ακρωτήρι το 1872.Έμαθε την τέχνη του χτίστη της πέτρας και έχτισε πολλές απο τις επαύλεις και τα διώροφα νεοκλασσικά των Χανίων, της μπελ-εποκ και μεταγενέστερα. Περιζήτητος στα Χανιά, κατέβαινε απο το Ακρωτήρι για να δουλέψει και είχε μεγάλο συνεργείο. Ηταν επίσης λυράρης και έπαιζε με ένα μικρό λυράκι στα γλέντια του Ακρωτηριού. Ο Θανάσης Δεικτάκης έγραψε για αυτον στον πρώτο τόμο το 1999.Ταίρι του ήταν στο λαγούτο ο Στέλιος Ξηράκης. Υπήρξε παράλληλα για ένα διάστημα φύλακας στο νησί της Σούδας και φαροφύλακας του φάρου που υπήρχε τότε εκεί. Μάλλον εξαιτίας αυτού, ο γιός του Νίκος (1900-1941) υπηρέτησε σαν φαροφύλακας στο φάρο των Χανίων. Ήταν κι αυτός μουσικός, έμαθε όμως βιολί και ήταν απο τους καλύτερους της εποχής. Ο Ναύτης πήγαινε στο φάρο και του έδειχνε "πήρε πολλές δοξαριές ο Ναύτης απο τον πατέρα μου" λέει σήμερα ο Γιώργης!! Ο άλλος γιός του Νίκου Τσουρλάκη πήγε προπολεμικά στη Γαλλία παντρεύτηκε και έμεινε εκεί και οι απόγονοι του κρατάνε λίγες επαφές με την υπόλοιπη οικογένεια πλέον. Ο Γιάννης πριν φύγει απο τη ζωή είχε κάνει πολλά παιδιά, άλλος έζησε στις Στέρνες άλλος στη Θεσσαλονίκη, άλλος στα Χανιά κλπ Στα αντίποινα των Γερμανών τον Ιούνη του 1941 ο Γιάννης Τσουρλάκης ήταν μέσα σ'αυτους που στήθηκαν στο απόσπασμα. Η μνήμη τους τιμάται κάθε χρόνο με επισημότητα. Ο πατέρας του ο Νίκος έζησε μέχρι το 1961 πενθώντας, φορώντας τα μαύρα.
Γύρω στο 1990 ο Ναύτης είδε το Γιώργη στο δρόμο και τον ρώτησε που θα βρεί φωτογραφία του πατέρα του για το σύλλογο (Χάρχαλη). Ο Γιώργης αποκρίθηκε πως υπάρχει μόνο του παπού του η φωτογραφία στο καφενείο, στις Στέρνες. Πράγματι ο Ναύτης πήγε και έβγαλε αντίγραφο. Απο κεί μάλλον την πήρε και ο Δεικτάκης και την έβαλε στο βιβλίο του.

Μανώλης Πιπεράκης - Ηράκλειο

Κατάγεται απο χωριό του Ηρακλείου και είναι ένας απο τους τελευταίους έλληνες μάστορες  της πέτρας. Πρόσφατα έβγαλε βιβλίο όπου περιγράφει την τέχνη του κτίστη της πέτρας και παράλληλα κάνει και σεμινάρια. 

Χαρίλαος Ξυφανταράκης - Χανιά

Ο τελευταίος ηλικιακά (νεώτερος) καραβομαραγκός των Χανίων ίσως και της Κρήτης. Σήμερα είναι 62 χρόνων και είναι μεν ο μικρότερος αφου ζούν ακόμα κάποιοι γεροντήδες αλλά συνάμα ο τελευταίος στη μακρά σειρά των καραβομαραγκών. Το μαράζι του είναι ότι κανένα απο τα παιδιά του δεν θέλει να ασχοληθεί με την τέχνη αυτή.
Μέχρι τώρα κανείς επίσης κρατικός φορέας δεν έχει καμμία διάθεση να ασχοληθεί με την εκμάθηση της τέχνης αυτής έστω και με μιά υποτυπώδη οικονομική βοήθεια-δέλεαρ...

Θανάσης Δεικτάκης - Κίσαμος, Χανίων

Ερευνητής, λαογράφος, συγγραφέας και ποιητής, μερικές απο τις ιδιότητες του πολυσχιδούς Θανάση Δεικτάκη, σε ηλικία περίπου 75 χρόνων σήμερα. Μεγάλη οικογένεια οι Δείκτηδες έλκουν την καταγωγή τους απο τη Γραμβούσα, Κισάμου. Γιά χρόνια είχε μαγαζί στο κέντρο του Καστελιού με διάφορα είδη, όπως λέγαν παλιά "είδη κιγκαλερίας". Στο κατάστημα αυτό είχε ένα χώρο που με ένα μαγνητόφωνο ηχογραφούσε τους λαϊκούς οργανοπαίκτες της Κισάμου. Παρόμοια εγκατάσταση είχαν οι Γιάννης Σταματάκης που είχε και ένα μικρό μεσιτικό γραφείο και Γιώργος Ανυφαντάκης ο καλλιτέχνης φωτογράφος της Κισάμου. Ο Σταματάκης χρησιμοποιούσε συχνα την αίθουσα του τοπικού κινηματογράφου. Μετά τις ηχογραφήσεις έφτιαχαν κασέτες και τις διέθεταν στους μερακλήδες που ζητούσαν να ακούσουν τους αγαπημένους τους καλλιτέχνες, οι οποίοι ήταν αδύνατον να αφήσουν τις δουλειές τους να πάνε στην Αθήνα να γράψουν δίσκο ή ήταν δύσκολο τότε με τις εταιρείες να διαπραγματευθούν ενώσο αυτές είχαν σίγουρα κέρδη απο την τεράστια ζήτηση του λαϊκού ρεπερτορίου, στις δεκαετίες '60 και '70.
Με περιπετειώδη τρόπο όπως μας είπε πέρσυ τέτοιο καιρό ο λαουτιέρης Γιώργος Γομπάκης έπεισαν το Γαλαθιανό να "γράψει" στο μαγαζί του Θανάση. Ο Στέλιος Λαϊνάκης με το Γομπάκη του είπαν να πάνε στο Καστέλλι να φάνε ψάρια στην ξακουστή ταβέρνα του Παπαδάκη και αυτος δέχτηκε. Η γυναίκα του έβαλε κρυφά το βιολί -κατόπιν συννενόησης- στην καρότσα του μικρού φορτηγού και έτσι πήγαν στου Δεικτάκη. Εκεί του φανέρωσαν το λόγο και τη "συμπαιγνία" που παίχτηκε, αυτος γέλασε και δέχτηκε να παίξει. Οι ηχογραφήσεις αυτες που παίζουν και τραγουδούν ο Γαλαθιανός και ο Γομπάκης υπάρχουν σήμερα σε ένα cd που κυκλοφόρησε ο σύλλογος "Χάρχαλης".
Με τη μεγάλη του τριβή με τους καλλιτέχνες και την αγάπη του για την παράδοση, εξέδωσε με δικά του έξοδα ένα βιβλίο το 1999 με τίτλο : "Χανιώτες λαϊκοί μουσικοί, που δεν υπάρχουν πιά", φόρο τιμής στους μεγάλους μουσικούς που έφυγαν, με έμφαση στους κισαμίτες. Δεν ήταν η πρώτη του επαφή με τα γράμματα αφού είχε ήδη εκδώσει ποιητικές συλλογές και πεζά. Το βιβλίο απετέλεσε σταθμό για τα πολιτιστικά πράγματα της Κρήτης και δεν άργησε να βγάλει και δεύτερο βιβλίο 10 χρόνια αργότερα με τους μουσικούς που ωστόσο έφυγαν απο τη ζωή και αυτους που δεν είχε συμπεριλάβει στο πρώτο βιβλίο. Στο ποιητικό έργο περιλαμβάνεται και ένα βιβλίο με ποίηματα Χαικού!!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

cretan music - mantinades