Τετάρτη 14 Μαρτίου 2012

Συρτός Αποκόρωνας


Ο συρτός "Αποκόρωνας" είναι ένας πασίγνωστος κρητικός συρτός που καθιερώθηκε με αυτο το όνομα, απο τη δεκαετία του '80 περίπου και μετα. Οφείλει την ονομασία του στη μαντινάδα που τον συνοδεύει και έχει θέμα τον Αποκόρωνα :
Καϋμένε Αποκόρωνα, μαύρα είναι τα στενά σου
με τσι πολλούς καυγάδες σου και με τα φονικά σου

Σε αυτην έχουν προστεθεί πολλές μαντινάδες ακόμα, όπως η παρακάτω :
Καυμένε Αποκόρωνα, που να γενείς τσιμέντο
απ'το πολυ φιλότιμο, δεν κάνεις καλιμέντο 

Παλιάς κοπής μαντινάδα που εκφράζει το παράπονο, ότι απο το πολυ φιλότιμο που έχουν οι κάτοικοι σου Αποκόρωνα, δεν κάνουνε "καλιμέντο" δηλαδή χαϊρι, προκοπή...
Το πότε ακριβώς βγήκαν αυτες οι μαντινάδες και πότε γράφτηκαν σε δίσκο δεν έχω ακόμα εντοπίσει. Ομως είναι πάνω στη μελωδία του δεύτερου γυρίσματος του "Καλυβιανού συρτού" που ηχογράφησε ο Μπαξεβάνης με το Φουσταλιέρη το 1947. 
Μ'αδύνατο 'ναι μια καρδιά, σαν πληγωθεί να γιάνει
μοιάζει δεντρού που μαραθεί, και μπλιό καρπό δεν κάνει

Είναι σχετικά αργός συρτός, σε δρόμο ουσακ με δύο επι μέρους γυρίσματα. Το πρώτο  χαρακτηριστικό "γύρισμα" είναι παρόμοιο με το "Συρτό της αυγής" του Κώστα Παπαδάκη ή Ναύτη που ηχογράφησε το 1954 μετα απο το "Νέο Σελινιώτικο" με τη φωνή του Σκουλόγιαννη -Γιάννη Καραπατάκη- που ζει σήμερα γύρω στα 90 και το λαγούτο του Δημήτρη Σημαντηράκη, με τον οποίο ο Ναύτης τότε ήτανε μπατζανάκηδες.

  

Παράξενα η τύχη μου, που μ'έχει δικασμένο
ούτε να γιάνω δε μπορώ, ούτε και δεν πεθαίνω

Απο βιογραφικά του Ναύτη ξέρουμε πως το "Συρτο της αυγης" συνέθεσε το 1939 όταν βρίσκονταν στην Αθήνα και μάλιστα ήταν ο πρώτος σκοπός που συνέθεσε. Η απορία ήταν πως πρόεκυψε η ηχογράφηση αυτου ακριβώς του σκοπού το 1947 απο το Μπαξεβάνη, τουλάχιστον κατα το πρώτο μέρος, αφου η ομοιήτητα είναι σκανδαλώδης. Απο την άλλη αν ο σκοπός ανήκε σε κάποιον άλλο γιατί ο Ναύτης να τολμήσει να τον ηχογραφήσει σαν δικό του μετα απο 7 χρόνια ;
Σήμερα λύθηκε η απορία απο το φίλο Λευτέρη που λειτουργεί το blog "Κίσαμος, μουσική και κουλτούρα". Το 1933 ή '34 και κατ'αλλους το 1932 ο Ναύτης σε μικρή ηλικία (γεν.1920) μαζι με το λαγουτιέρη Κώστα Χελιουδάκη κάνανε μία "κουζουλάδα"... πήγαν μία "περιοδεία" στον Αποκόρωνα και Ρέθυμνο, σε πολλά χωριά όπου έπαιζαν και μάθαιναν το συρτό στους Ρεθεμνιώτες μια και δεν έιχε φτάσει ακόμα ούτε σαν χορός. Μεταξύ άλλων έπαιξαν και στο καφενείο του Λαγού, όπου εκει τον άκουσαν ο Μπαξές και ο Φουσταλιέρης. Μάλιστα υπάρχει μαρτυρία απο αστυνομικό Χανιώτη, ονόματι Παπαδογιάννη, που ήταν παρών και θυμάται το Λαγο να λέει στο Ναύτη : "'ελα Κωστάκη, παίξε μας το σκοπουλάκι σου"...
Σύμφωνα λοιπον με το Λευτέρη, ο Ναύτης τελειοποίησε το 1939-40 το σκοπό, γι'αυτο αργότερα έμεινε ότι τον συνέθεσε το 1939.
Εν αναμονή λοιπον για τη μετέπειτα συνέχεια του σκοπού και την "μετατροπή" του σε "Αποκόρωνα".

Λίγα ακόμα στοιχεία :
- "Ο Συρτός της αυγής" αποτέλεσε έκτοτε (1954-55) αγαπημένη μελωδία των τραγουδιστών μαντινάδων στα Χανιά, ιδίως μετα απο ριζίτικα αλλα και χωρις αυτα, σε μαντινάδες που λέγονται τραγουδιστά χωρις όργανα. Μέχρι τότε αγαπημένος σκοπος ήταν ο παλιός Κισαμίτικος, αγνώστου συνθέτη. Σήμερα παίζεται απο τους βιολάτορες σε νότα Λα.
- Ο "Αποκόρωνας" παίζεται απο νότα Ρε και σπανίως απο Μι.
- Ο Γιώργος Παπαδάκης τη δεκαετία του '80 διασκεύασε τον "Αποκόρωνα" απο νότα Λα και τον ηχογράφησε με τη μαντινάδα "Ενα σγουρό μελαχρινό".


- Οι ενδιάμεσες ερωτικές επικλήσεις "καλό μου" της αρχικής ηχογράφησης διατηρούνται και σήμερα στον ίδιο σκοπό!!

4 σχόλια:

Ανωπολίτης είπε...

Υπάρχει και δίσκος με τίτλο ΣΥΡΤΟΣ ΑΠΟΚΟΡΩΝΑΣ των Σκορδαλού - Μπερνιδάκη (Μπαξεβάνη) ODEON GA 7561
Στην άλλη πλευρά είναι ο ΣΥΡΤΟΣ ΑΜΑΡΙΩΤΙΚΟΣ

REBET CAFE είπε...

Ειναι ο "Αποκορωνιωτικος συρτος" με τη μαντιναδα "Ελα σαν εχεις ορεξη" απο τα 1950, με το ΣΚΟΡΔΑΛΟ και το ΜΠΑΞΕΒΑΝΗ οντως.
Ο σκοπος που ακολουθα ειναι παλιος κισαμιτικος.
Το τραγουδι λοιπον ειναι Αποκορωνιωτικος οχι Αποκορωνας υπαρχει διαφορα!! Σε καποια εκδοση περαστηκε σαν "Αποκορωνας" και εμεινε λαθανσμενα ετσι.

Η ονομασια Αποκορωνιωτικος ειναι λιγο "χυμα"... ο Χαρχαλης οταν ζητησε του Χαριλαου να γραψει το "Ξηροστεριανο" τον ονομασε Αποκορωνιωτικο το 1931 κ.ο.κ.
Πιθανον λοιπον ο σκοπος να μην ειναι του Σκορδαλου αλλα παλιος σκοπος απο τον Αποκορωνα, πιθανον και του Πλακιανου...

Ανώνυμος είπε...

ο Ναύτης 12χρονος έμαθε το συρτό στους Ρεθεμνιώτες; Ήθελα να ξέρω αν το πιστεύεις αυτό. Ο Ναύτης μοναδικό σκοπό της ζωής του είχε θέσει την αποδόμηση των ιερών και των όσιων της κρητικής μουσικής. Έφτιαξε ιστορίες και μυθεύματα που ιστορικά και επιστημονικά δεν στέκουν.

REBET CAFE είπε...

Η ιστορια δεν λεει αυτο, λεει πως ο ταλαντουχος Ναυτης που ο πατερας του ηξερε μουσικη και επαιζε στην Αθηνα 20 χρονια στα καφε αμαν, στα 9 του χρονια "εβγαλε" γαμο και επαιζε ανετα βιολι, ειχε συνεθσει μια μελωδια ανολοκληρωτη που μετεπειτα την ολοκληρωσε και εγινε ενας κανονικος σκοπος. Οι ρεθυμνιωτες του λεγανε παιξε μας το σκοπουλακι σου. Αργοτερα το ιδιο εγινε με τον Πλακιανο αυτο ειναι πανθομολογουμενο και του πηρανε αρκετος σκοπους. Στην πορεια ο Ναυτης επαιξε μπουζουκι για καποια χρονια και συνεθεσε καποια ρεμπετικα. Γυρω στο 1946-47 αποφασισε να ασχοληθει αποκλειστικα με το βιολι και στην καρριερα του ειχε συνολικα δεκαδες συνθεσεις και παγκρητιες επιτυχιες που οι περισσοτεροι τις ηχογραφουσαν χωρις να λενε σκοπος του Ναυτη. Σιγουρα δεν ειναι τεκμηριωμενη η πληροφορια απο πολλες πηγες αλλα δεν ειδα καποιος να κατωχυρωνει το Συρτο της αυγης (του 1954) στο ονομα του. Ο Ναυτης εκανε αγωνα για την ονοματοδοσια των σκοπων και την πατροτητα τους. Οσοι εχουν διαφορετικες πληροφοριες, οχι εικασιες ας τις προσκομισουν αρμοδιως.

cretan music - mantinades