Παρασκευή 24 Ιουνίου 2011

Ο λυράρης Νίκος Παπαδογιάννης


Για τον λυράρη Νίκο Παπαδογιάννη ξέρουμε εξαιρετικά λίγα πράγματα. Χθες συνάντησα στα Χανιά κάποιον λυράρη -κάποτε επαγγελματία- και κατασκευαστή λύρας ερασιτέχνη, που θάναι γύρω στα 65 τώρα και μου είπε ότι τον γνώρισε στα Χανιά. Πέρα απο τις παρέες που είχανε κάνει και κάποιες άλλες λεπτομέρειες, λίγα στοχεία απο τα βιογραφικά του που απεκόμισα είναι, πως ήταν υπάλληλος στην Τράπεζα και τα τελευταία του χρόνια έζησε στα Χανιά. Λυράρης καλος, εκλεκτός και μερακλής. Απο όσα γνωρίζει ο συνομιλητής μου, ο Παπαδογιάνης δεν παντρεύτηκε και ως εκ τούτου δεν άφησε απογόνους.

Πιστεύω σύντομα να έχουμε κι άλλα στοιχεία για τον κρητικό αυτο καλλιτέχνη που έχει γράψει ιστορία.
Απο το site Κρητκή παράδοση, αντιγράφουμε το βιογραφικό του Νίκου Παπαπδογιάννη

Ο Νίκος Παπαδογιάννης γεννήθηκε στην Αγιά Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνης το 1916. Ασχολήθηκε για πρώτη φορά με τη λύρα σε παιδική ηλικία. Όλα τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, που τα έζησε στο χωριό, σημαδεύτηκαν από την πλούσια και αστείρευτη μουσική παράδοση της περιοχής.

Ο ίδιος είχε πει: - "Επαιζα λύρα από την κοιλιά τση μάνας μου".
Από την ηλικία των δεκαπέντε ετών (1931), ήταν ένας έμπειρος και αξιόλογος επαγγελματίας λυράρης.
Την πρώτη του δημόσια εμφάνιση την πραγματοποίησε σε ηλικία 12 χρονών το 1928, σε γαμήλιο γλέντι στα Λιβαδειά Μυλοποτάμου. Ο Νίκος Παπαδογιάννης έφυγε από το χωριό του σε ηλικία 20 ετών, το 1936, προκειμένου να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία και το 1939 που απολύθηκε από τον στρατό έμεινε στην Αθήνα, μέχρι τα 48 του χρόνια το 1964.
Ο Νίκος Παπαδογιάννης τον πρώτο του δίσκο τον ηχογράφησε το 1947 σε ηλικία 31 ετών με συνεργάτη του τον ανεπανάληπτο Μεσσαρίτη Λευτέρη Καμπουράκη (Καστελολευτέρη), που έπαιζε μπουζούκι και μπουλγαρί. Από το δίσκο αυτό βγήκαν, το Ταμπαχανιώτικο, ο «Καρότσας»* και το Ρεθεμνιώτικο συρτό «Μάτια που εύκολα γελούν», που έγιναν μεγάλες επιτυχίες την εποχή εκείνη και σήμερα θεωρούνται κλασικά.
Στη συνέχεια και μέχρι το 1964 που ήρθε με μετάθεση από την Αθήνα στο Ρέθυμνο, ο Παπαδογιάννης με συνεργάτη του τον λαουτιέρη από το Σπήλι Γιάννη Μαρκογιαννάκη (Μαρκογιάννη), ηχογράφησε άλλους 4 δίσκους 78 στροφών.

*
Τον τίτλο "Καρότσας" τον ξανα-άκουσα πέρσυ, απο τον Γιάννη Θυμάκη, τον γνωστό λαϊκό τραγουδιστή, όταν αναφερόμενος στον πατέρα του -Γιάννη επίσης- που έπαιζε μπουλγαρί απο προπολεμικά, στην ερώτηση μου : "Τι τραγούδια έπαιζε ;" ανέφερε και τον "Παλιό καρότσα". Ασφαλώς πρόκειται για τη γνωστη "Καρότσα" ή "Ελα" που ηχογράφησε και ο Φουσταλιέρης και πρόκειται για παλιό αστικό αδέσποτο (ταμπαχανιώτικο) της Κρήτης. Το πως προέκυψε η αλλαγή γένους το διερευνούμε...

7 σχόλια:

Rivendell είπε...

Εκτός από την "καρότσα" ή τον "καρότσα" κλπ, καλό είναι να διερευνήσουμε πώς ο Παπαδογιάννης ηχογράφησε σε δίσκο σκοπούς του Πλακιανού, χωρίς ο δεύτερος να δώσει την άδεια......

REBET CAFE είπε...

Εχεις δικιο Rivendell, ο ιδιος μου ειπε και τονισε οτι πολλοι (επωνυμοι) "εκλεψαν" σκοπους του Πλακιανου και τους εκαναν δισκους. Και για τον συγκεκριμενο (Γ.Π.) μου ειπε για ενα συρτο (τουλαχιστον), τωρα δε θυμαμαι τον τιτλο... που "πηρε" απο τον Πλακιανό (Μιχαλη Παπαδάκη απο την Πλάκα).

Μου ειπε για τον Πλακιανο ότι μπροστα στα μικροφωνα στο στουντιο κομπλαρε !! Επισης απο αλλον μουσικο εχω γραπτο ντοκουμεντο που λεει οτι σε μεγαλο χορο στη "Χονολουλου" στα Χανια με πολλους επισημους, γυρω στο 1960, ο Πλακιανος κομπλαρε και δεν μπορουσε να παιξει !! Ειδε και επαθε να τον καταφερει..
Αλλος λαγουτιερης (Γ.Γ.) μου ειπε οτι ακομα και ο Κολυμπαριανος ειναι σκοπος του Πλακιανου που τον ακουσανε ο Μαυρος κι ο Κουτσουρελης στις Καλυβες οταν παιζανε σε διπλανα μαγαζια στο πανηγυρι !!! Μονο τον αλλαξανε λιγο...
Το εργο του Πλακιανου κλεμμενο ή μη πρεπει να ερευνηθει !!!
Αυτη τη στιγμη μονο ενας λαγουτιερης εν ζωη ξερω οτι κατεχει ολα τα συρτα του...
Και ο Παυλης ο Παπαδακης και η Ασπασια θα ξερουν.. με τον Παυλη εχω κανονσιει να βρεθουμε...

Rivendell είπε...

Για τον Κολυμπαριανό το έχω ακούσει κι εγώ, όπως και κάποιο άλλο περιστατικό πάλι με τον Κολυμπαριανό. Αν και εδώ που τα λέμε, ο Κολυμπαριανός έχει ώς βάση του, την Παραλλαγή Χανιώτικου του Βουρογιάννη. Ο Πλακιανός έχει πάρα πολλούς ανέκδοτους σκοπούς, αλλά και σκοπούς που οικειοποιήθηκαν κάποιοι άλλοι στις δεκαετίες του '50 και '60 κυρίως αλλά και πρίν. Για παράδειγμα, ο Σπήλιανός του Σκορδαλού λέγεται ότι είναι ένας διασκευασμένος σκοπός του Πλακιανού, όπως και ο "Ζητιάνος" του Μουντάκη, είναι κι αυτός ένας από τους δεκάδες "ανώνυμους" σκοπούς του Πλακιανού.Μπέρδεμα θα μου πείς, όντως, πάντως με λίγη καλή προσπάθεια και με ανθρώπους που είναι δεκτικοί και μπορούν να μας πούν 2-3 πράγματα, πιστεύω ότι η άκρη του νήματος μπορεί να βρεθεί.

REBET CAFE είπε...

Ο Κολυμπαριανος μοιαζει με την παραλλαγη στο πρωτο γυρισμα, αλλα πιστευω ειναι αυτονομος σκοπος, ασε που εχει και ωραιο δευτερο γυρισμα !!

Ο "Ζητιανος" πλεον ολοι συνομολογουν οτι ειναι του Πλακιανου.
Δεν ξερω αν γνωριζεις την ιστορια με το κουρειο... μονο πρεπει να θυμηθω ποιος μου την ειπε... που πρεπει να καταχωρηθει στα ευτραπελα και ιστορικα ντοκουμεντα της κρητικης μουσικης !!!

Παύλος Δασκαλάκης είπε...

Εντάξει να έχει ένα ενδιαφέρον για μιλείς για την παράδοση. Είναι όμως εκτός πραγματικότητας το να αναζητάς παρθένους συνθέτες στην παραδοσιακή μουσική. Μπορεί κανείς να τη φανταστει χωρίς να αναχαράσονται & να επαναλαμβάνονται οι μουσικές φράσεις; Και πριν απο το Μαριάνο ή τον Καλογερίδη ποιός ήτανε;

MYBLOG είπε...

Γεια σου Παυλο !!!

REBET CAFE είπε...

Γεια σου Παυλο κι απο μενα!! ειμαστε γνωστοι...

Δεν υπαρχει οντως παρθενογενεση, ετσι πορευεται η λαικη μουσικη, με δανεια, ομοιοτητες κλπ Κατι που αρεσει σε πολλους προσπαθησουν καποιοι να φτιαξουν κατι παρομοιο.
Ομως αλλο αυτο και αλλο η πληρης αντιγραφη και οικειοποιηση, που εγινε απο αρκετους σε αρκετους, μην στεκμαστε μονο στον Πλακιανο... και στα μερη σας εχουν γινει αυτα...
Τα συρτα και οι διαφορες μελωδιες απο σιγανους κοντυλιες ή πηδηχτους ειναι μικρες μουσικες φρασεις που ευκολα παραλλασσονται και ευκολα ξεχνιωνται ή μπερδευονται με αλλες..

cretan music - mantinades