Το Ρεμπέτ Καφέ θα δημοσιεύσει τα άρθρα του Γ.Βαβουλέ για το μπουλγαρί και το μπουζούκι στην Κρήτη. Ήδη το πρώτο μέρος έχει δημοσιευθεί στο Χανιώτικο περιοδικό τέχνης "Κεδρισός" που κυκλοφόρησε τον περασμένο Φλεβάρη. Στο δικο μας μπλογκ θα αναρτηθούν σε περισσότερες συνέχειες.
Λόγω της συνεχιζόμενης έρευνας το κείμενο έχει υποστεί διορθώσεις και συμπληρώματα και έχει κάποιες διαφορές με αυτο που δημοσιεύθηκε, συν ότι υπήρξαν και κάποιες μικρο-τροποιήσεις απο τον εκδότη. Επίσης η συνδρομή του Γιάννη Ζαϊμάκη απο το Ηράκλειο, με στοιχεία απο τους μπουζουξήδες και ταμπουρατζήδες του Ηρακλειου υπήρξε καταλυτική στη συνέχεια της έρευνας.
Λόγω της συνεχιζόμενης έρευνας το κείμενο έχει υποστεί διορθώσεις και συμπληρώματα και έχει κάποιες διαφορές με αυτο που δημοσιεύθηκε, συν ότι υπήρξαν και κάποιες μικρο-τροποιήσεις απο τον εκδότη. Επίσης η συνδρομή του Γιάννη Ζαϊμάκη απο το Ηράκλειο, με στοιχεία απο τους μπουζουξήδες και ταμπουρατζήδες του Ηρακλειου υπήρξε καταλυτική στη συνέχεια της έρευνας.
Το τρίχορδο ή σε κάποιες περιπτώσεις πολύχορδο όργανο «ταμπουράς» συναντάται στην Ελλάδα από αρχαιοτάτων χρόνων. Αρχικά σαν πανδουρίς και τρίχορδο στους Ελληνιστικούς χρόνους, μεταγενέστερα σαν πανδούρα, θαμπούρα, ταμπούρα στα Βυζαντινά χρόνια και αργότερα σαν γιογκάρι, λιογκάρι, τσιβούρι, ταμπουράς, ταμπούρι, μπουζούκι και ικιτέλι.
Οξέαν ξύλον έκοψεν,της δάφνης την καρδίαν
ταμπούραν εκατόρθωνεν,ταμπούρα κατορθώνει
(Ακριτικό τραγούδι)
Στην περίοδο της επανάστασης του 1821, η χρήση του ταμπουρά ήταν διαδεδομένη στη Ρούμελη και στο Μωριά, από τους οπλαρχηγούς και από ταμπουρατζήδες που ακολουθούσαν τους αρχηγούς, για να εμψυχώνουν με τα τραγούδια τους, τους εξεγερμένους Ελληνες.
Η ονομασία μπουζούκι προέρχεται από την τούρκικη λέξη μποζούκ που σημαίνει χαλασμένο και κατά άλλους από την επίσης τούρκικη λέξη μπουγιούκ, που σημαίνει μεγάλο.
Στην Κρήτη μόνο και στη Μεσσηνία παρουσιάζεται με την ονομασία «μπουλγαρί» που όπως συμφωνούν όλοι οι παλιοί, οφείλεται στην πιο μπάσα χορδή του οργάνου, τη λεγόμενη και μπουργάρα ή μπουργάνα ή μπουλγάρα. Το πώς ακριβώς προέκυψε αυτή η ονομασία της χορδής και μετέπειτα του οργάνου, ακόμα δεν έχει τεκμηριωθεί και δεν θα θέλαμε να μπερδέψουμε με υποθέσεις τη συνεχιζόμενη έρευνα. Πάντως το πιο ομοιάζον όργανο με το κρητικό μπουλγαρί στον Ελλαδικό χώρο, είναι το «ταμπούρι» του Μικρασιάτη πρόσφυγα Γιάννη Εϊτζερίδη, γνωστού σαν Γιοβάν Τσαούς.
Απο τα στοιχεία που έχουμε έως σήμερα, φαίνεται ότι ο ταμπουράς ή μπουλγαρί ή μπουζούκι, «μετανάστευσε» απο τη Μικρά Ασία στην Κρήτη μέσα στο 19ο αιώνα, πιθανόν στις αρχες του 1800.
κυρίως στις πόλεις Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο, όπου συναντάμε ένα ικανό αριθμό από παίκτες του μπουλγαρί στα τέλη του 19ου αιώνα. Οπωσδήποτε όμως είχε έρθει νωρίτερα αφού σε ριζίτικο για τη μάχη του Θερίσου στα 1821 αναφέρεται ο στίχος : «είχαν βιολιά και νταμπουράδες» (Αρ.Κριάρη : Κρητικά άσματα). Λέγεται ότι το μπουλγαρί του Φουσταλιέρη που σώζεται σήμερα σε καλή κατάσταση, είναι ηλικίας περίπου 150 ετών. Για ένα ακόμα παλιό όργανο που σώζεται επίσης στο Ρέθυμνο, γνωρίζουμε ότι είναι κατασκευής προ του 1900 ενώ ένας Ιεραπετρίτης μουσικός που ζει στην Αθήνα, έχει στην κατοχή του μπουλγαρί[1] που είναι 200 χρόνων.
Απο τα στοιχεία που έχουμε έως σήμερα, φαίνεται ότι ο ταμπουράς ή μπουλγαρί ή μπουζούκι, «μετανάστευσε» απο τη Μικρά Ασία στην Κρήτη μέσα στο 19ο αιώνα, πιθανόν στις αρχες του 1800.
κυρίως στις πόλεις Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο, όπου συναντάμε ένα ικανό αριθμό από παίκτες του μπουλγαρί στα τέλη του 19ου αιώνα. Οπωσδήποτε όμως είχε έρθει νωρίτερα αφού σε ριζίτικο για τη μάχη του Θερίσου στα 1821 αναφέρεται ο στίχος : «είχαν βιολιά και νταμπουράδες» (Αρ.Κριάρη : Κρητικά άσματα). Λέγεται ότι το μπουλγαρί του Φουσταλιέρη που σώζεται σήμερα σε καλή κατάσταση, είναι ηλικίας περίπου 150 ετών. Για ένα ακόμα παλιό όργανο που σώζεται επίσης στο Ρέθυμνο, γνωρίζουμε ότι είναι κατασκευής προ του 1900 ενώ ένας Ιεραπετρίτης μουσικός που ζει στην Αθήνα, έχει στην κατοχή του μπουλγαρί[1] που είναι 200 χρόνων.
Το μπουλγαρί αυτό -που παρεπιμπτόντως πρέπει να είναι από τα αρχαιότερα σωζόμενα ταμπουροειδή στην Ελλάδα- έχει μία μικρή τρύπα στο καπάκι, ξύλινα κουρντιστήρια (στριφτάρια), μπερντέδες στο μάνικο που έδεναν σε ένα μικρό καρφάκι και το σκάφος ήταν με ντόγες, όχι σκαφτό.
[1] Η ιστορία του οργάνου αυτού έχει ως εξης : αγοράστηκε από τον σημερινό ιδιοκτήτη του στη δεκαετία του 1960 από έναν ενωμοτάρχη Ρεθυμνιώτη, ο οποίος το αγόρασε το 1950 όταν υπηρετούσε στο Γαλατά, στα Χανιά από μία ηλικιωμένη, 90 χρόνων. Εκείνη το είχε από τον πεθερό της, που του το αγόρασε ο πατέρας του όταν ήταν 10 χρονών, απο ένα Τούρκο, ο οποίος «έβγαζε δίσκο» στην (τότε) αγορά των Χανίων, επομένως, με δικούς μας υπολογισμούς, ήταν κατασκευασμένο πριν από το 1840.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου