...βιολιά 'χαν νταμπουράδες
Είναι στίχος απο Κρητικό (Χανιώτικο) ριζίτικο, που αναφέρεται στο βιβλίο του Αριστείδη Κριάρη : Κρητικά άσματα (έκδοση 1920) και προσδιορίζεται στα 1822, αφου το γεγονός που περιγράφει - Η μάχη στο Θέρισο - έγινε τότε !!
Είναι μία άγνωστη αναφορά και στο βιολί και στον ταμπουρά, που μέχρι τότε ανατρέχαμε στους ξένους περιηγητές... όργανα που για πρώτη φορά ίσως, βλέπουμε να βρίσκονται σε χέρια Τούρκων...
Αυτο έρχεται να κλονίσει τη σκληρή αναφορά του αλησμόνητου Κώστα Παπαδάκη "Ναύτη", ότι οι Τούρκοι, Λαζοί και οι Καραμανλήδες, έφεραν τη λύρα, άρα αυτοι έπαιζαν μόνο ή τέλος πάντων απο αυτους την πήραν οι Κρητικοί. Εδω φαίνεται λοιπον ξεκάθαρα, ότι και βιολί και ταμπουράδες έπαιζαν οι Τούρκοι μάλιστα τα χρησιμοποιούσαν και στη μάχη, σαν εμψυχωτικά, όπως την ίδια ακριβώς εποχή, το ίδιο έκαναν στη Ρούμελη και στο Μωριά οι Ελληνες με τον ταμπουρά που υπάρχει σε πολλες απεικονίσεις, σε γραπτές αναφορές και σε στίχους δημωδών τραγουδιών !!
Στην επεξήγηση ο Κριάρης αναφέρει τους "νταμπουράδες" σαν : Είδος κιθάρας και τη λέξη αποδίδει σαν Τούρκικη. Η λέξη ταμπουράς πιστεύεται ότι προέρχεται απο παραφθορά της λέξης "πανδούρα", το τρίχορδο των Ελληνιστικών χρόνων. Βέβαια πρόσφατα κάπου διάβασα ή άκουσα, ότι και η λέξη πανδούρα προέρχεται απο το αράβικο Pan tur... φέξε μου και γλύστρησα...
Ο στίχος του ριζίτικου είναι συγκλονιστικός και η περιγραφή της μάχης εύγλωττη. Σαν χρονικογράφος έμμετρος της εποχής ο ποιητής εξιστορεί τα γεγονότα ρεαλιστικά μα και ποιητικά χρησιμοποιώντας το ηρωικό στοιχείο, χωρις περίσσιες υπερβολές και γνωρίζοντας την επικείμενη χρήση του τραγουδιού απο τους συντοπίτες, σαν θύμηση του γεγονότος και σαν καταγραφή της ιστορίας αφου τέτοιος ήταν ο παραδομένος έως τότε τρόπος !!
Αυτο έρχεται να κλονίσει τη σκληρή αναφορά του αλησμόνητου Κώστα Παπαδάκη "Ναύτη", ότι οι Τούρκοι, Λαζοί και οι Καραμανλήδες, έφεραν τη λύρα, άρα αυτοι έπαιζαν μόνο ή τέλος πάντων απο αυτους την πήραν οι Κρητικοί. Εδω φαίνεται λοιπον ξεκάθαρα, ότι και βιολί και ταμπουράδες έπαιζαν οι Τούρκοι μάλιστα τα χρησιμοποιούσαν και στη μάχη, σαν εμψυχωτικά, όπως την ίδια ακριβώς εποχή, το ίδιο έκαναν στη Ρούμελη και στο Μωριά οι Ελληνες με τον ταμπουρά που υπάρχει σε πολλες απεικονίσεις, σε γραπτές αναφορές και σε στίχους δημωδών τραγουδιών !!
Στην επεξήγηση ο Κριάρης αναφέρει τους "νταμπουράδες" σαν : Είδος κιθάρας και τη λέξη αποδίδει σαν Τούρκικη. Η λέξη ταμπουράς πιστεύεται ότι προέρχεται απο παραφθορά της λέξης "πανδούρα", το τρίχορδο των Ελληνιστικών χρόνων. Βέβαια πρόσφατα κάπου διάβασα ή άκουσα, ότι και η λέξη πανδούρα προέρχεται απο το αράβικο Pan tur... φέξε μου και γλύστρησα...
Ο στίχος του ριζίτικου είναι συγκλονιστικός και η περιγραφή της μάχης εύγλωττη. Σαν χρονικογράφος έμμετρος της εποχής ο ποιητής εξιστορεί τα γεγονότα ρεαλιστικά μα και ποιητικά χρησιμοποιώντας το ηρωικό στοιχείο, χωρις περίσσιες υπερβολές και γνωρίζοντας την επικείμενη χρήση του τραγουδιού απο τους συντοπίτες, σαν θύμηση του γεγονότος και σαν καταγραφή της ιστορίας αφου τέτοιος ήταν ο παραδομένος έως τότε τρόπος !!
Τελειώνει ως εξης :
Εκειά κοντα σκοτώθηκε κι ο φοβερός Καψάλης
Και κλαίνε τον οι φίλοιν του και κλαίνε τον κι οι γι άλλοι
Κ' εμπήκεν μέσα σ'τα Χανιά και κλαίνε και θρηνούνται,
Τον πόλεμ' απού γείνηκε για πάντα θα διγούνται
Η ανάρτηση αυτη ήταν προγραμματισμένη αλλά συνέπεσε με την αναθέρμανση συζήτησης σε ρεμπέτικο φόρουμ -που κάποτε συμμετείχα- σε θέμα σχετικό με το βιολί στην Κρητική παράδοση.
Συμπτωματικα η ανακάλυψη αυτη έγινε την περασμένη εβδομάδα, ενω το βιβλίο (σε φωτοτυπία) απέκτησα στις αρχες του χρόνου. ΣΗΜ. 2
Στο βιβλίο αυτο αν θυμάμαι καλα έχει γίνει μία επανέκδοση-επανατύπωση το 1960
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου