Ο μυστήριος

Το μυστήριο ζεϊμπέκικο είναι ένα μυστήριο πράγματι τραγούδι αφου κυκλοφόρησε πρώτη φορα σαν "Μανταλένα" με τη ΜΑΡΙΚΑ ΠΑΠΑΓΚΙΚΑ στην Αμερική το 1926 στην Columbia Αμερικής. 
Εχει αναφερθεί επίσημα ότι η μελωδία του τραγουδιού ανήκει σε συνθέτη της Πόλης των αρχων του 19ου αιώνα και υπάρχει γραμμένο σε βυζαντινή γραφη στα "Μισμαγιά" ή κάποια άλλο παραπλήσια συλλογή !!
Στη συνέχεια κυκλοφόρησε σαν οργανικό με τον πρωτότυπο τίτλο "Μυστήριο Ζεϊμπέκικο" με τον μπουζουξή ΙΩΑΝΝΗ ΧΑΛΙΚΙΑ το 1932 στην Αμερική ηχογραφημένο στη Νέα Υόρκη όπου και έμενε ο Χαλικιάς ή Jack Gregory. Το δεύτερο όνομα του Χαλικιά έχει να κάνει με το όνομα του πατέρα του και κάποιο συνθηματικό αφου υπάρχουν πληροφορίες ότι για κάποιο διάστημα δούλευε στις λέσχες του Αλ Καπόουν. Ο Τζακ το 1932 ηχογράφησε 4 οργανικά πρωτόλεια αριστουργήματα, στην Columbia Αμερικής με ανατύπωση στην Columbia Ελλάδας και μετα ξαναεμφανίστηκε στη δισκογραφία τη δεκαετία το 1950 με άλλα δύο οργανικά στην εταιρεία Athena.

 

Η ίδια μελωδία με άλλους στίχους κυκλοφορεί το 1933 με τον ΖΑΧΑΡΙΑ ΚΑΣΙΜΑΤΗ μεγάλο τραγουδιστή του Μεσοπολέμου, που μεταπολεμικά τον βλέπουμε στη περίφημη φωτογραφία, στου Καλαματιανού, να παίζει κιθάρα. Ο τίτλος είναι "Το Κουτσαβάκι" και απο δημιουργούς αναφέρεται μόνο ο Τσάμας (Μάτσας), ο οποίος προφανώς εμφανίζεται σαν στιχουργός.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι ο τίτλος "Κουτσαβάκι" εμφανίζεται κι άλλες φορες σε λαϊκά τραγούδια της εποχής. Στην Κωνσταντινούπολη ο Γιάγκος Ψαμαθιανός (πιθανόν) με το όνομα Γιαγκούλης, πολυ πρώιμα, το 1903, ηχογραφεί το "Κουτσαβάκι" σε 7σημο ρυθμό, με το στίχο "Πάλι μεθυσμένος είσαι", η Μαρίκα Παπαγκίκα το 1919 και την ίδια χρονιά η κυρία Κούλα, ηχογραφούν ένα πολυ προχωρημένο ρεμπέτικο, έντεχνο αλανιάρικο θα το λέγαμε ... το "Κουτσαβάκι" (ήμουνα) ενω χρόνια αργότερα ο Ανέστος Δελιάς το 1936 το δικο του "Κουτσαβάκι" που γνωρίζουμε σαν "Βρε μάγκα το μαχαίρι σου". Τέλος το 1935 ο Βαγγέλης Παπάζογλου ηχογραφεί το "Στρι βρε κουτσαβάκι" ένα ελαφρό κάπως ρεμπέτικο.

Για να γυρίσουμε στο "Μυστήριο" και τις εκτελέσεις του, είχα ακούσει το Χοντρονάκο να τραγουδάει τη μελωδία αυτη με ένα άλλο στίχο : "Τι μυστήρια που χορεύεις..." και έψαχνα να βρω μήπως υπάρχει κάπου, αλλα χωρις αποτέλεσμα. Μόλις πριν λίγο το βρήκα σε μία εκτέλεση του 1970 με τίτλο "Μυστήριος", στο όνομα του Κώστα Καπλάνη, με τη ΛΙΤΣΑ ΔΙΑΜΑΝΤΗ, απο τον πρώτο της LP δίσκο "Συννεφιές" και πρέπει να είναι αυτη η πρώτη εκτέλεση της διασκευής αυτης. Σε διαφορετική περίπτωση ο Καπλάνης ή κάποιος άλλος είχε βάλει το στίχο, σε άγνωστη χρονολογία ...