Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2009

Το (κρητικό) σταμναγκάθι


Υπάρχει ένα χόρτο που έχει μια υπέροχη πικράδα μαζί με μια ελαφριά γλυκύτητα, που δεν μοιάζει με κανένα άλλο και είναι σήμα κατατεθέν της κρητικής κουζίνας. Είναι το περιβόητο σταμναγκάθι, που τα τελευταία χρόνια έχει κουρσέψει όλα τα γκουρμέ εστιατόρια της Ελλάδας -και όχι μόνο- ανακηρύσσοντας εαυτόν ως χόρτο απαραίτητο σε κάθε γαστρονομική αναζήτηση.

Ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των άγριων ραδικιών και πρόκειται για ένα μικρό αγκαθωτό θάμνο, τόσο αγκαθωτό όσο χρειάζεται για να κάνει δύσκολη τη ζωή των Κρητικών που αποφασίζουν ν' ασχοληθούν μαζί του.

Στην επιστημονική του ονομασία, το σταμναγκάθι λέγεται Cichorium Spinosum και όσον αφορά τη λεκτική συνύπαρξη της στάμνας με το αγκάθι, λέγεται ότι ευθύνεται μια παλιά συνήθεια των Κρητικών να καλύπτουν με αυτά τα χόρτα τα στόμια των σταμνών με το νερό για να εμποδίζονται τα μαμούνια και τα έντομα να κάνουν... βουτιές στο πόσιμο χρυσάφι.

Αναφορές στο σταμναγκάθι κάνει ο Διοσκουρίδης, που το χαρακτηρίζει φάρμακο για πολλές παθήσεις και συστήνει αρκετές εφαρμογές του, και κυρίως τις αντισηπτικές αλλά και τις αντιρευματικές. Αν και συναντά κανείς σταμναγκάθι κυρίως στο οροπέδιο του Ομαλού, πολλές φορές θα βρει διάφορους «συγγενείς» του ακόμη και δίπλα στα θάλασσα, όπως τα γυαλοράδικα.

Χαρακτηριστικό τους είναι ότι μέχρι και το τέλος της άνοιξης είναι πράσινα τρυφερά εδέσματα που τρώγονται ευχάριστα ακόμη και ωμά με λάδι και ξίδι, ενώ το καλοκαίρι θυμίζουν κατάξερα γαϊδουράγκαθα και δεν πλησιάζονται ούτε από κατσίκες.

ΥΓ.: Ωραία τάγραψα; Νάχαμε και κανά δυό μερίδες μπροστά μας, ένα μπουκάλι παγωμένη τσικουδιά και τίποτα χοχλιούς ε;

MY CRETA

Σχόλιο 1

Εχω ένα μπάρμπα στην Αθήνα που έχει κάνει περιουσία πουλώντας σταμναγκάθι !!

Σχόλιο 2

Φέτος το Πάσχα το ζεύγος Μπόμπολα (γονεις) κατέπλευσαν με το γιωτ τους στο λιμάνι των Χανίων και η κυρία Μπόμπολα, σαν αυτοκρατόρισα που ζει χιλιάδες μίλλια μακρυά ... ζήτησε απο τους "ιθαγενείς" να της φέρουν σπόρους απο σταμναγκάθι, να φυτέψει στον κήπο της επαύλεως της σε μεγαλοαστικό προάστιο των Αθηνών !!

Σχόλιο 3

Εχω μια αίσθηση ότι κυρίως ο Νομος Χανίων παράγει και εξάγει το χορτατικό αυτο ή κάνω λάθος ;;

5 σχόλια:

ΠΑγιαυλάς ΝΙΚΟΣ είπε...

Όχι δεν κάνεις λάθος!
Η καλλιέργεια του έχει και τα καλά (τη γλύτωσε το άγριο σταμναγκάθι στον Ομαλό και αρκετοί αγρότες προς Πλάτανο μεριά, δεν φυτοζωούν) και τα κακά του (έχει πλασαριστεί σαν τη κορυφή της υγιηνής διατροφής. Μόνο τα βρωμιούχα μεθύλια που χρησημοποιούν, απολυμένοντας έτσι τα χωράφια από τους σπόρους των άλλων χόρτων και τις υπέρ λιπάνσεις με αζωτούχα νιτρικά, φτάνουν και ξεπερισεύουν -αρθριστικά αν κάνει κάποιος χρόνεια υπερκατανάλωση να βρεθεί στο χώμα και να τα βλέπει ανάποδα)

REBET CAFE είπε...

Μαλιστα, πολυ χρησιμα και ενημερωτικα αυτα που συμπληρωνεις Νικο και πιστευω πρεπει να πηγαινουν πακετο με την αναρτηση για να ειμαστε και λιγο ρεαλιστες !!

Εγω περσυ ακουσα για καποιον που εφτιαξε πεζουλες καπου προς το δημο Πλατανια και κανει καλλιεργεια βιολογικο σταμναγκαθι. Αυτος που μου το ειπε, με βεβαιωσε οτι το πουλα 20 ευρω στη λαϊκη το κιλο ... και εχει ηδη λεει θησαυρισει το ατομο !!
Η επομενη σκεψη μου ηταν και χαριτολογωντας, οτι αν αυτο επεκταθει, η Κρητη ή ο Νομός Χανιων, σε λιγα χρονια θα εξαγει μονο νερο και σταμναγκαθι !!
(εχω επισης την πληροφορια οτι ο Αμερικανικος Στρατος γουσταρει το νερο του Στυλου -ΕΤΑΝΑΠ σκανδαλιαρα- και φευγουν καραβιες και αεροπλανιες προς τον Περσικο με αυτο το νερο !!)

Κατα τ'αλλα το αγριο σταμναγκαθι εξορμουν τα τελευταια χρονια πολλοι μεταναστες Αλβανοι και Βουλγαροι, που εχουν μαθει τα κατατοπια και το μαζευουν και πουλουν στις ταβερνες κανα 3ρι ευρω νομιζω το κιλο.
Οπως και τους αχινιους βεβαια που τους εχουν ξεπαστρεψει αλλα βγαζουν καλο μεροκαματο ...

και η ζωη συνεχιζεται ... και μεις παμε Γερμανια και σπουδαζουμε και θαρρουμε πως κατι κανουμε και η τιμη του λαδιου δε μασε φτανει και στις Σερρες λεει ξεπατωνουνε τα καπνα και βανουνε ελιες κλπ κλπ

ΠΑγιαυλάς ΝΙΚΟΣ είπε...

-Για το νερό το έχω ακούσει και εγώ.
- Οι μετανάστες έχουν εξολοθρεύσει και τα σαλιγκάρια και τη μαλοτήρα!
Συνεργεία ολόκληρα αλωνίζουν τις Μαδάρες και δεν αφήνουν τίποτα όρθιο.Το κακό με αυτούς είναι ότι όπου πετύχουν τη μαλοτήρα τη ξεπατώνουν. Επομένως μιλάμε για πλήρη καταστροφή....
-Όσο για το βιολογικό σταμναγκάθι, αρκετοί το καλλιεργούν. Αυτός που το πουλά στη λαϊκή είναι απο τις Μουρνιές (στη ριζοβουνιά πίσω από το νοσοκομείο) και το πουλά 8 ευρώ. Σίγουρα δεν έχει θησαυρίσει, διότι τα εργατικά είναι πολλά. Είναι άλλος ένας στο Φουρνέ και άλλος ένας στη Κίσσαμο που το δίνουν 6 ευρώ. Και εύλογα θα ρωτήσει κάποιος μα καλά από που και ως που χαρακτηρίζεται βιολογικό. Από τη στιγμή που καλλιεργείται με τις μεθόδους της βιολογικής γεωργίας, ελέγχεται από τον Οργανισμό ελέγχου και πιστοποίσης και πέρνει πιστοποίηση. Ως σκέτο "σταμναγκάθι" Αν είναι εντάξει. Γιατί, αρκετοί πονηροί που μυρίστηκαν "φράγκα", τη πάτησαν! Ακόμα και αν κάποιος βιοκαλλιεργητής έχει γνήσια άγριο σταμναγκάθι, στα χωράφια του (πχ στον Ομαλό) πρέπει να το δηλώσει ως "αυτοφυές", να ελεγχθεί και αυτός και μετά να πάρει τη πιστοποίση ως "σταμναγκάθι άγριο".
Ένα έμπειρο μάτι, μπορεί να καταλάβει πιο είναι άγριο και πιο καλλιεργείται. Υπάρχει διαφορά στο μέγεθος και το βασικότερο: το άγριο υπάρχει μόνο αργά την άνοιξη και κάποιες χρονιές και τον Ιούνιο.
Τέλος ο οποισδήποτε πουλάει σταμνγκάθι ως βιολογικό πρέπει να το αποδυκνύει κιόλας. Πώς; Δείχνοντας το πιστοποιητικό, το οποίο ως επίσημο έγραφο, αναφαίρει μεταξύ άλλων:
Το όνομα του οργανισμού που το έχει εκδώσει, το όνομα του παραγωγού βιοκαλλιεργητή, το είδος του φυτού, τη ποσότητα και ημερομηνίές έναρξης και λήξης ισχύος του πιστοποιητικού.
Αυτά...

REBET CAFE είπε...

Εισαι εγκυκλοπαιδεια Νικο !!

Δηλαδη για να εμβαθυνουμε λιγακι, το αγριο σταμν. βγαινει μονο αργα την ανοιξη ;; Και συντηρείται πώς, και τρωμε ολο το χειμωνα ; Καταψυξη ;

Οι βιολογικοι δλδ βγαζουν και αλλες φορες μεσα στο χρονο ;

ΠΑγιαυλάς ΝΙΚΟΣ είπε...

Το άγριο σταμναγκάθι, εκεί που φυτρώνει, το καλοκαίρι ξεπουλιάζει, ανθίζει και σποριάζει.
Με τις βροχές του φθινόπωρου, ανοίγει, αλλά παραμαίνει μικρό, γιατί το σκεπάζουν τα χιόνια. Μόνο όταν λιώσουν τα χιόνια και ανέβει η θερμοκρασία (την άνοιξη )μεγαλώνει. Ακόμα και θαλασσινό αν είναι, η αλμύρα της θάλασσας δεν το αφήνει να μεγαλώσει πριν την άνοιξη. (Σε ορισμένα μέρη φυτρώνει και κοντά στη θάλασσα)
Αντίθετα το σταμναγκάθι που καλλιεργείται, ποτίζεται τους καλοκαιρινούς μήνες. Και με το τρόπο που το κόβουν αφήνουν τη ρίζα μέσα στο χώμα, η οποία ξανανοίγει.Όσες φορές και αν το κόψουν. Για αυτό είναι τρυφερό και καταπράσινο όλο το χρόνο και μεγάλο σαν τις μαρουλίδες. Φυσικά η γεύση του άγριου, σε σχέση με αυτή του καλλιεργημένου, είναι η νύχτα με τη μέρα!
Αν θέλεις να φυλάξεις άγριο σταμναγκάθι στο καταψύκτη, για να έχεις όλο το χρόνο, μπορείς να το βάλεις σε αλατισμένο βραστό νερό, να ζεματιστεί. Το σουρώνεις και αφού κρυώσει το βάζεις σε σακουλάκια, στη ποσότητα που θέλεις να χρησημοποιείς κάθε φορά. Το ζουμί δεν το πετάς, το βάζεις και αυτό στο ψυγείο και το πίνεις ζεστό ή κρύο, ανάλογα με την εποχή, σαν θρεπτικό αναψυκτικό ή τσάι!
Ξέχασα να σου πώ, ότι υπάρχει και άλλη μία διαφορά ανάμεσα στο καλλιεργημένο και το άγριο. Το χρώμα του άγριου, είναι ανοιχτό πράσινο, ενώ του άλλου σκούρο πράσινο....

cretan music - mantinades