Τα πνευστά όργανα στην Κρητική μουσική

Πελοπίδας Σαριδάκης (+2009)

Οι τρεις μεγάλες οικογένειες μουσικών οργάνων, τα κρουστά, τα πνευστά και τα έγχορδα, εμφανίζονται σε όλη την επιφάνεια της γης, όπου έζησαν ή ζουν άνθρωποι, σε μια απίστευτη ποικιλία από παραλλαγές, που οδηγούν όμως, στην κοινή βάση τους, σε ένα αξιοπρόσεκτο συμπέρασμα: όλοι οι αρχαίοι λαοί, από τις φυλές των σπηλαίων ως τα οργανωμένα βασίλεια, ακολούθησαν την ίδια πορεία για να αναπαραγάγουν τους ήχους της φύσης, εξυπηρετώντας σκοπούς μαγικούς ή πραχτικούς και αργότερα (ή μήπως πρωταρχικά;) αναζητώντας διέξοδο στην ανάγκη να εκφράσουν τους πόθους και τις αγωνίες τους -κι έτσι να τις διώξουν από μέσα τους και να λυτρωθούν απ’ αυτές.

Στην Κρήτη, που μας ενδιαφέρει εν προκειμένω, παρά την είσοδο των εγχόρδων (που συντελέστηκε προοδευτικά ώς τις αρχές του 20ού αιώνα, αν και δεν έχει μελετηθεί ακόμη σε ικανοποιητικό βαθμό), τα κρουστά και τα πνευστά μουσικά όργανα διατήρησαν το χαρακτήρα τους και τον καλλιτεχνικό και κοινωνικό τους ρόλο περίπου ως τα μέσα του 20ού αιώνα. Από τότε εκτοπίζονται με γρήγορους ρυθμούς, μαζί με πολλά άλλα στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού της κρητικής υπαίθρου, και σήμερα διατηρούνται απ’ αυτά μόνο ελάχιστα κατάλοιπα.

Ενώ το κρητικό κρουστό, το νταουλάκι, εντοπίζεται αποκλειστικά στο χώρο του νομού Λασηθίου (κι αυτό όμως έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί)[1], τα πνευστά γνώρισαν ευρύτατη χρήση σε όλες τις περιοχές του νησιού (πρόκειται μάλλον για παράλληλη γέννηση και όχι για διάδοση). Είναι τρία μουσικά όργανα, το χαμπιόλι, η μπαντούρα και η ασκομπαντούρα, χωρίς να συμπεριλάβουμε διάφορα ηχητικά αντικείμενα, όπως η νουνούρα [τρυπημένο καπάκι χοχλιού (κέλυφος σαλιγκαριού) σκεπασμένο με μεμβράνη][2] και η σφυρίχτρα[3], και η μπουκόλυρα (μίμηση του ήχου της λύρας με το στόμα).

Φυσικά τα όργανα αυτά, όπως και τα τοπικά έγχορδα, εντάσσονται στην οικογένεια των μουσικών οργάνων του ευρύτερου ελληνικού χώρου και ιδιαίτερα του νησιωτικού (αιγαιακού), με τις προεκτάσεις της στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της πάλαι βυζαντινής ανατολής.

η συνέχεια στο cretan music.gr

ΣΧΟΛΙΟ

Πολυ εμπεριστατωμένο άρθρο απο το πολυ καλο αυτο Ρεθεμνιώτικο δικτυότοπο !! (αυτο το "λίγα λόγια" μου άρεσε ... θα μπορούσε ναταν και περίληψη επιστημονικής διατριβής !!)

Στα Χανιά σήμερα (στο Νομό) εξ όσων γνωρίζουμε, παίζουν πνευστά οι εξης :
Ο συνταξιούχος δάσκαλος Σπύρος Θυμιανός (καλάμι και ευρωπ.φλογέρα), ο γιατρός ο Μανώλης Φρονιμάκης (φιαμπόλι, μαντούρα, ασκομαντούρα), ο δημοσιογράφος και φίλος Γιώργος Γυπάκης (φιαμπόλι, μαντούρα, ασκομαντούρα) ο οποίος ξεκίνησε απο κρουστά και μάλιστα τα κατασκευαζει μόνος του όλα και τέλος ένας πολυ καλος παίκτης φλογέρας και στο φιαμπόλι, που δεν είναι άλλος απο το λαουτιέρη Γιάννη Μαρτσάκη ή Μαρτσά αδερφό του γνωστου βιολάτορα Αντώνη.
σημ.
Ο Γιώργης ο Γύπας, εσπούδαξε παρα του Αντώνη του Στεφανάκη, πηγαίνοντας συχνα στο Ζαρό, όντενε εμεις επχιέναμε για φραπέ στσι καφετέριες τσι Κυριακές ... !!
σημ.2
Για τις πληροφορίες ευχαριστώ το λυράρη Γιώργο Βογιατζή και το λαγουθιέρη Γιάννη Μπουλταδάκη !!