Κρητικός χορός - χαλκογραφία του 1819-24

Χορός της Κρήτης, σε χαλκογραφία του Robustiano Gironi, των αρχών του 19ου αιώνα, ένα ντοκουμέντο σπάνιο !! Υπάρχει στο βιβλίο του Ηλία Βολιώτη-Καπετανάκη "Μούσα πολύτροπος" (εκδ.Μετρονόμος 2007) σελ.78.

Μία ερώτηση που δημιουργείται είναι η λεζάντα, που αναφέρει : "Il costumi dei Greci" που μάλλον σημαίνει : "Τα έθιμα των Ελλήνων και ενδεχόμενα να αφορούσε κάποια άλλη περιοχή της Ελλάδας. Παρ'όλα αυτά, απο μιά αναζήτηση στο διαδίκτυο,  ξανασυνάντησα τη χαλκογραφία με την ίδια λεζάντα (Χορός της Κρήτης), άρα κάπου αλλού στο Μουσείο Μπενάκη υπάρχει η επεξήγηση...
Στο θέμα της χρονολογίας στη συνέχεια, θα πρέπει να αφορά εποχή πρν το 1821, αφου στην Κρήτη ξεκίνησε η επανάσταση το '21 λίγο μετά την Πελοπόννησο, επομένως απο κει και πέρα οι Κρητικοί αποκλείεται να είχαν την "άνεση" να διασκεδάζουν έτσι.

Οσον αφορά το χορό, οι άντρες χορευτές φαίνεται καθαρά απο τη στάση του σώματος ότι χορεύουν συρτό, ενω και ο τρόπος που πιάνονται θυμίζει χανιώτικο συρτό. Η κίνηση να φεύγει ο πρωτοχορευτής και συχνά οι γυναίκες μπροστά, είναι πολυ συνηθισμένη.

Οι στολές των αντρών, είναι οι γνωστές που υπάρχουν έως σήμερα, οι βράκες με το πουκάμισο ενω μάλλον δε φορούν στιβάνια. Οι γυναικείες έχουν αλλάξει απο τότε και ποικίλουν σε σχέση με τον τόπο προέλευσης.

Κρήτες μουσικοί (γύρω στο 1820) - Gironi

Πάμε τώρα στα όργανα. Βλέπουμε στη μεγέθυνση τα εξής όργανα : ασκομαντούρα, ταμπουρά, φλογέρα ή μακρύ αυλό και νταούλι.

Οι θιασώτες της λύρας, του βιολιού και του λαγούτου εδω θα απογοητευτούν, ενω για τους δικούς του λόγους ο καλλιτέχνης, επέλεξε αυτα τα όργανα για να φτιάξει το έργο του. Κατα κάποιο τρόπο η όλη αποτύπωση των μουσικών θυμίζει βυζαντινές τοιχογραφίες περασμένων αιώνων και είναι λογικό ένας καλλιτέχνης το 1820 να επηρρεάζεται απο μια υπάρχουσα  τεχνοτροπία. Ενδεχομένως ο καλλιτέχνης να αυτοσχεδιάζει στο θέμα των οργάνων, αλλά απο τη στιγμή που οι στολές είναι τόσο λεπτομερείς, δε νομίζω να έκανε ακροβατισμούς στα όργανα...

Επομένως μετά απο πληροφορίες για ασκομαντούρα και νταούλι το 16ο αιώνα στη Μεσσαρά, βιολιά, τσίτερες και λαγούτα τον 17ο αιώνα (Κορνάρος, Μπουνιαλής), βιολιά και λύρες το 18ο (προφορική παράδοση) και την μέχρι τον 20ο αιώνα παράδοση του κρουστού στα ανατολικά, βλέπουμε εδω ότι προτού καθιερωθεί η ζυγιά λύρας μαντολίνου στην κεντρική Κρήτη, βιολιού και λαγούτου στη δυτική, βιολιού μπουζουκιού στην κεντροανατολική και βιολιού κιθάρας στην ανατολική, υπήρχαν και ομάδες μουσικών με τα παραπάνω όργανα !!!